بررسی تاریخنگری در روایات تفسیری اهل بیت(ع) و هرمنوتیک روشگرا

مسئله تاریخمندی قرآن پس از رواج علم هرمنوتیک درغرب، بین روشنفکران مسلمان حرکت پرشتابی گرفت تا آنجا که آراء و اندیشه‌های ساختار شکنانه‌ای در آن مطرح گردید و قرآن، متنی بشری خوانده شد، در حالیکه تاریخمندی در میان خود هرمنوتیست‌های غربی جایگاه یکسانی ندارد و چرخش‌های مبنایی حول آن در هرمنوتیک صورت گرفته است. در بازبینی روایات تفسیری اهل بیت(ع)، به مساله تاریخنگری توجه شده که به عنوان یکی از اصول تفسیری برگرفته از روایات اهل بیت(ع) قابل بازخوانی است. در این نوشتار با بیان تعریف تاریخمندی، به روش توصیفی-تحلیلی به تفکیک تاریخمندی متن از تاریخمندی فهم در دیدگاه هرمنوتیستها پرداخته شده است. مطابق آنچه که از روایات تفسیری اهل بیت(ع) درباره نگرش تاریخی در فهم متن قرآن دریافت گردید، سه وجه استفاده از تاریخ- «تاریخ گذشتگان»، «تاریخ شرایط و جوانب نزول» و «تاریخ مربوط به محیط نزول قرآن» - در روایات تفسیری قابل احصا می‌باشد و از این رو روایات اهل بیت(ع) ناظر بر تاریخنگری در فهم متن قرآن است نه تاریخمندی متن قرآن که این مسئله حاکی از اشراف وحی و قرآن بر حوادث نزول است و نه متاثر از آن. سپس با اشاره به روایاتی که فهم قرآن را فراتاریخی می‌داند به تبیین این دیدگاه اهل بیت(ع) پرداخته شده است.

investigating historiography in the interpretive traditions of ahl al-bayt (as) and methodical hermeneutics

the issue of historicity of qur’an gained so much support that some deconstructive ideas were raised about qur’an and the holy book was even called a man-made text. in studying the interpretational words of the ahl al-bayt (as), one can see that enough attention has been given to the issue of historicity so that it can be reconsidered as one of the interpretational principles with roots in the words and deeds of ahl al-bayt (as). the current research defines historicity before it uses a descriptive-analytical approach to distinguish between text historicity and understanding historicity in the view of hermeneutists. then based on what has been said in the words of ahl al-bayt (as) about historical approach in understanding the text of the qur’an, the history of people, history of conditions of revelation and the history of the environment in which qur’an was revealed can be distinguished. the research then concludes that the ahl al-bayt’s way of dealing with historicity was focused on the understanding historicity of the qur’an and not the text historicity of holy book. making a reference to the words of ahl al-bayt (as) which indicate that understanding of qur’an is beyond the history, the research seeks to further explain and elucidate that view.