واکاویی وضعیت و شخصیت رجالی ابوجعفر الحسینی العلوی المرعشی، راوی اصلی تفسیر منسوب به امام حسن عسکری(ع)و بخشی از کتاب الاحتجاج

در میان دانشمندان شیعه، مخصوصاً علمای متاخر، کتاب‌های الاحتجاج و تفسیر امام حسن عسکری(ع)، مورد مناقشه است. این مناقشات، چند بُعدی و از لایه‌های متعددی همچون: تاریخ تالیف، انتساب کتاب به مولف، اسناد و محتوای کتاب‌ها، تشکیل شده‌اند. دراین میان، یک نکته حائز توجه است که، تمامِ کتاب تفسیر عسکری(ع) و نیز بخش قابل توجه‌ای از کتاب احتجاج، بنقل از یک راوی، با نام «ابوجعفر الحسینی المرعشی» یا اسامی تصحیف شده و مشابه آن می‌باشد. بنابراین، مهم است تا وضعیت این راوی، شناسایی و نیز ترجمه شود. واکاوی وضعیت ابوجعفر در منابع متقدم، ممکن است بتواند این دو کتاب را ازنظر هویتِ رجالی راویان و مولفان روشن کند؛ و نیز، شاید بتواند تاریخ نقل و انتقالات این کتاب‌ها را روش، و حتی برخی از مناقشات پیرامون این دو کتاب را مرتفع نماید. بر اساس پژوهش حاضر، که به روش کتابخانه‌ای انجام شده است، روشن شد که در منابع متقدم و متاخر شیعه، هیچ اطلاعی، بیش از یک خط، از ابوجعفر مرعشی و شاگرد وی طبرسی، وجود ندارد؛ و جدای از اینکه شهرت ایشان از ساخته‌های متاخرین است؛ حتی انتساب احتجاج به طبرسی نیز، روشن نمی‌باشد. هر چند که در الانساب سمعانی، ترجمه اندکی از ابوجعفر مرعشی وجود دارد، و او وی را از «شیعیان غالی» دانسته است؛ که البته با توجه به شواهدی، این احتمال که مرعشی از غلات نصیریه ایران باشد، پر رنگ می‌شود

analysis of the status and rijālī personality of abū ja’far al-husseini al-ʿalawī al-marʿashī, the main narrator of the book tafsīr attributed to imam hassan askari (as)

among the shiite scholars, especially the later scholars, the books al-iḥtijāj and tafsīr of imam hassan askari (as) are controversial. these disputes are multidimensional and consist of several layers such as: date of authorship, attribution of the book to the author, documents and content of the books. in the meantime, it is noteworthy that the whole book of tafsīr askari (as) and also a significant part of the book al-iḥtijāj, according to a narrator, is called &abū ja’far al-marʿashī&. therefore, it is important to identify and translate the narrator’s status. an analysis of abū ja’far’s situation in earlier sources may shed light on these two books in terms of the rijālī identity of the narrators and authors; also, it may be able to methodize the history of transfers of these books, and even to resolve some of the controversies surrounding these two books. based on the present research, which has been done by the library method, it became clear that in the early and later shiite sources, there is no information, more than one text line, about abū ja’far marʿashī and his student tabarsi; and apart from the fact that his fame is one of the latest made. however, there is little translation of abū ja’far by samʿānī, and he has called him an &exaggerated shiite.&