کاربرد روش خوشه بندی دو مرحله ای برای بررسی اثر مدیریت حفاظتی جنگل‌های بلوط ایلام بر خصوصیات خاک

شناسایی تغییرات حاصل از تخریب و روش های مختلف مدیریت بر منابع طبیعی می‌تواند به مدیران و برنامه ریزان کمک کند تا نتایج حاصل از تغییر کاربری اراضی، تخریب و مدیریت را شناسایی کرده و برای مواجه با آنها آماده باشند. در تحقیق حاضر سه منطقه در جنگل های بلوط با شرایط دخالت و مدیریت متفاوت در شهرستان ایلام شامل مدیریت حفاظتی پنج ساله، مدیریت حفاظتی 20 ساله و بدون مدیریت یا تخریب شده در غرب ایران انتخاب شد. با استفاده از روش سیستماتیک- تصادفی در هر منطقه تعداد 50 قطعه نمونه 100 متر مربعی برداشت شد. سپس در مرکز هر قطعه نمونه اصلی سه نمونه خاک از عمق 0 تا 30 سانتی متری برداشت و در نهایت یک نمونه ترکیبی به عنوان نمونه خاک آن قطعه نمونه به آزمایشگاه منتقل شد. در این بررسی از روش خوشه بندی دو مرحله ای استفاده شد تا مهمترین عوامل موثر و مشترک بین هر خوشه از قطعات نمونه بر اساس اهمیت و نیز جهت اثر آنها مشخص و به عبارتی دیگر اثر مدیریت حفاظتی کوتاه مدت و بلند مدت در مقایسه با تخریب بر خصوصیات فیزیکی و شیمیایی تعیین شود. نتایج نشان داد که پایین بودن مقدار ماده آلی و ازت آمونیمی و بالا بودن وزن مخصوص ظاهری و شوری مهمترین نشانه های مشترک منطقه تخریب‌شده هستند. در منطقه مدیریت حفاظتی پنج ساله پایین بودن ماده آلی و ازت کل و بالا بودن ازت نیتراته مهمترین نشانه های مشترک خاک پس از پنج سال مدیریت هستند. همچنین در منطقه مدیریت حفاظتی20 ساله، بالا بودن ازت آمونیمی، رس و فسفر قابل جذب، ماده آلی و ازت کل و پایین بودن آهک خصوصیات بارز مشترک هستند. به‌طورکلی نتایج تحقیق حاضر نشان داد که ماده آلی، وزن مخصوص ظاهری و ازت شاخص های مناسبی در ارزیابی تاثیر مدیریت بر اکوسیستم جنگلی بلوط غرب براساس خصوصیات فیزیکی- شیمیایی خاک محسوب می‌شوند.واژه های کلیدی: ماده آلی، ازت آمونیمی، وزن مخصوص ظاهری، هدایت الکتریکی، رس، فسفر