محاسبه نیاز آبی گونه سمر(Prosopis juliflora) در چند ناحیه رویشی خلیج عمانی ایران

جنگل کاری با گونه سمر (prosopis juliflora) به‌منظور تثبیت ماسه‌های روان در نواحی ساحلی جنوب کشور سطح وسیعی از ماسه‌زارهای استانهای ساحلی را تبدیل به جنگلهایی سرسبز با تراکم و تاج پوشش نسبتا انبوه کرده است. حفاظت از سطحی چنین گسترده و توسعه بیشتر آن نیازمند شناختی همه‌جانبه از ویژگی های آن به‌ویژه نیاز آبی این گونه گیاهیست. در این تحقیق نیاز آبی گونه سمر با استفاده از معادله تلفیقی پنمن-مان تیث-فایو و روش wucols iii (water use classifications of landscape species) برای هشت ناحیه رویشی از اهواز تا چابهار تعیین گردید. دو پارامتر مهم و اساسی برای محاسبه نیاز آبی هر گونه گیاهی، شامل تبخیر و تعرق مرجع و ضریب گیاهی است. تبخیر و تعرق مرجع با استفاده از معادله تلفیقی پنمن-مان تیث-فایو با کاربرد برنامه نرم‌افزاری cropwat.8 انجام شد و برای محاسبه ضریب گیاهی از روش wucols iii استفاده گردید. در روش مذکور به جای ضریب گیاهی از ضریب دیگری به نام ضریب منظر یا عرصه (landscape coefficient) استفاده می‌شود که از طریق سه فاکتور گونه گیاهی، تراکم گیاهی و میکرو اقلیم تعیین می‌شود. برای محاسبه تبخیر و تعرق مرجع داده‌های اقلیمی مورد نیاز از نزدیکترین ایستگاه به عرصه‌های جنگلکاری شده با گونه سمر تهیه شد. وضعیت بافت خاک و عمق ریشه‌دوانی برای بوته‌های یکساله و یا دو ساله در عرصه‌های نهالکاری از طریق حفر پروفیل خاکشناسی بررسی و انجام شد. فنولوژی گونه مورد نظر از طریق منابع و مطالعات موجود تهیه گردید. پس از تکمیل اطلاعات و محاسبه تبخیر و تعرق مرجع (et0) و ضریب منظر، نیاز آبی گونه سمر برای هشت ناحیه مورد مطالعه محاسبه گردید. نتایج بدست‌آمده نشان داد که دشت آزادگان با 255 میلیمتر در طول هفت ماه از سال، بیشترین و چابهار با 174 میلیمتر در طول نه ماه از سال، کمترین مقدار را برای آبیاری تکمیلی نیاز دارد. البته بیشترین و کمترین مقدار آب ماهانه مورد نیاز آبیاری تکمیلی در دشت آزادگان 52 میلیمتر برای ماه جولای و 9 میلیمتر برای ماه آوریل است. همین مورد برای چابهار به‌ترتیب 29 و 5 میلیمتر برای ماه می و مارس برآورد شده است. در بندرعباس بیشترین و کمترین مقدار آب مورد نیاز به‌ترتیب 33 و 12 میلیمتر برای ماه جون و نوامبر است. این موضوع نشان می‌دهد که میزان آب مورد نیاز برای آبیاری گونه سمر در مناطق رویشی مشابه و ماههای مختلف سال متفاوت است، درحالی‌که در بخش‌های اجرایی تاکنون کمتر به آن توجه شده است.واژه‌های کلیدی: تبخیر و تعرق مرجع، ضریب گیاهی، کراپ وات، ضریب منظر، معادله تلفیقی پنمن-مان تیث-فایو