بررسی استقرار خزه‌های دارای ارزش‌ زینتی بر روی تنه درختان پوسیده و رابطه آن‌ها با درختان میزبان برای استفاده در فضای سبز

امروزه جایگاه و ارزش زیبایی‌شناختی خزه‌ها به‌عنوان گیاهان ابتدایی و همیشه‌سبز در طراحی چشم‌انداز‌های طبیعی و انسان‌ساخت رو به افزایش است. ازجمله اقدام‌های موثر در راستای حفاظت از تنوع ‌زیستی خزه‌ها و استفاده از آن‌ها در بوم‌سازگان‌های دیگر به‌ویژه فضای سبز شهری می‌توان به مطالعه نحوه توزیع مکانی گونه‌های خزه، اثر متقابل ‌آن‌ها بر درختان میزبان و بررسی فراوانی، تاج‌پوشش و تنوع آن‌ها در طول زمان اشاره کرد. در پژوهش پیش‌رو، وضعیت استقرار گونه‌های خزه دارای ارزش زینتی بر روی تنه و چوب‌های میزبان شامل راش (fagus orientalis lipsky)، ممرز (carpinus betulus l.)، توسکا ییلاقی (alnus subcordata c.a.mey.)، بلوط بلندمازو (quercus castaneifolia c.a.mey.) و افراپلت (acer velutinum boiss.) در چهار دوره شش‌ماهه با استفاده از شاخص‌های درصد تاج‌پوشش، تنوع آلفا و بتا و تعیین گونه معرف با استفاده از شاخص ارزش معرف ارزیابی شد. نتایج نشان داد که درمجموع، 28 گونه خزه مربوط به 15 جنس و 12 خانواده بر روی درختان میزبان مستقر شده بودند. به‌طورکلی تنوع، فراوانی و تاج‌پوشش خزه‌ها در پایان دوره چهارم، عملکرد کاهشی داشتند. بیشترین و کمترین فراوانی گونه‌های خزه به‌ترتیب روی درختان ممرز و افراپلت مشاهده شد. بررسی برهم‌کنش خزه‌ها با درختان میزبان نشان داد که راش و ممرز، بیشترین گونه‌های معرف ترکیبی را دارند. درصد تاج‌پوشش خزه‌ها، عملکردی متفاوت نسبت به تنوع و فراوانی آن‌ها داشت. به‌طوری‌که در پایان دوره زمانی، بیشترین افزایش درصد تاج‌پوشش خزه در افراپلت با کمینه شاخص‌های تنوع و فراوانی مشاهده شد. به‌طورکلی، نتایج این پژوهش تاکید می‌کند که در انتخاب مناسب‌ترین گونه‌های خزه‌ای برای کاشت در بوم‌سازگان‌های دیگر باید تلفیقی از معیارهای درصد تاج‌پوشش، فراوانی گونه‌ها و رابطه آن‌ها با درختان میزبان در نظر گرفته شوند.

investigating the establishment of mosses with ornamental value on decayed tree trunks and their relationship with the host trees for use in green spaces

there is a growing interest in using mosses as primary and evergreen plants in both natural and man-made landscapes. a strategy for biodiversity conservation and restoration in green spaces is to study the spatial distribution patterns of moss species, their relationship with host trees, and their abundance levels and diversity over time. this study aimed to investigate the establishment of moss species with ornamental value on the trunks of five tree species (fagus orientalis lipsky, carpinus betulus l., alnus subcordata c.a.mey., quercus castaneifolia c.a.mey., and acer velutinum boiss.) by measuring canopy level and alpha and beta diversity indices over four six-month periods. the researchers also used indicator value index (indval) to determine indicator moss species. the study identified 28 moss species from 15 genera and 12 families on the host trees. results showed that moss diversity, abundance, and canopy levels decreased over time. among the host trees, c. betulus had the highest moss species diversity and abundance, while a. velutinum had the lowest. the interaction of mosses with their host trees revealed that f. orientalis and c. betulus had the highest number of combined indicator species. moss crown coverage had a different function from moss diversity and abundance. at the end of the study period, the highest percentage of moss crown cover was observed in a. velutinum, which had the lowest diversity and abundance indices. overall, the study suggests that using a combination of canopy percentage and abundance indices, and considering the relationship between mosses and host trees, can help select the most suitable moss species for use in other ecosystems.