روندهای بلندمدت تولید اولیه خالص و تبخیر تعرق در ناحیه‌های رویشی جنگلی کشور

تغییر اقلیم بر روند سالانه تولید اولیه خالص و تبخیر تعرق بوم‌سازگان‌ها تاثیرگذار است. در پژوهش پیش‌رو، از داده‌های هواشناسی بلندمدت (1365 تا 1396) مربوط به 96 ایستگاه‌‌ هواشناسی همدیدی در پنج ناحیه رویشی جنگلی کشور شامل هیرکانی، ارسباران، زاگرس، صحارا- سندی و ایرانی- تورانی برای محاسبه تولید اولیه خالص با مدل سینتتیک و تبخیر تعرق مرجع با روش فائو- پنمن- مانتیث استفاده شد. آزمون من‌‌کندال برای روندیابی تولید اولیه خالص و تبخیر تعرق مرجع سالانه به‌کار گرفته شد. بیشترین تولید اولیه خالص در ناحیه رویشی هیرکانی (10.7 تن در هکتار در سال) و بیشینه تبخیر تعرق سالانه در ناحیه رویشی صحارا- سندی (2099 میلی‌‌متر) برآورد شد. تولید اولیه خالص ناحیه‌های رویشی صحارا- سندی و ایرانی- تورانی بین دو تا سه تن در هکتار در سال به‌دست آمد. از 96 روند سالانه تولید اولیه خالص و نیز تبخیر تعرق در ناحیه‌های رویشی، 22 روند تولید اولیه خالص (حدود 23 درصد) و 73 روند تبخیر تعرق (معادل 76 درصد)، معنی‌‌دار بودند. روندیابی تبخیر تعرق و تولید اولیه خالص، گامی مهم برای شناخت اثر تغییر اقلیم بر کارکرد بوم‌سازگان‌‌ها محسوب می‌شود.

long-term trends of net primary production and evapotranspiration in iran’s forest vegetation zones

climate change significantly affects net primary production (npp) and evapotranspiration (et). to estimate npp and reference et (et0), long-term (1986-2017) meteorological data collected by 96 synoptic weather stations located in five of iran’s forest vegetation zones: hyrcanian, arasbaran, zagros, khalijo-omanian, and irano-turanian were used. the synthetic model and fao penman-monteith combination equation were employed for estimation. mann-kendall test detected annual trends of npp and et0. the hyrcanian zone demonstrated the highest amount of npp at 10.7 t ha-1 y-1, while khalijo-omanian displayed the highest annual et0 at 2099 mm. the npp of khalijo-omanian and irano-turanian zones were roughly similar, ranging between 2 and 3 t ha-1 y-1. out of 96 observed annual trends of npp and et0 in diverse vegetation zones, statistically significant trends were found in 22 trends (23 percent) of npp and 73 trends (76 percent) of et0. understanding the impact of climate change on ecosystem function requires trending of npp and et.