خسارت برف بر گونه‌های درختی و ارتباط آن با متغیرهای فیزیوگرافی در جنگل‌های ارتفاعات پایین هیرکانی

برف یکی از عوامل محیطی است که تاثیر آن بر ترکیب و ساختار جنگل‌های هیرکانی کمتر بررسی شده است. در پاییز 1395، برف سنگینی در سری لیرسرا نوشهر بارش کرد که به توده‌های جنگلی خسارت زد. آسیب‌های ناشی از این پدیده با استفاده از 70 قطعه‌‌نمونه 40 ×40 متری که از روش تصادفی منظم با شبکه 200×150 متر به‌دست آمده بودند، بررسی شد. در هر قطعه‌نمونه، همه درختان سالم و نوع و مشخصات آسیب به درختان دیگر ثبت شد. براساس نتایج، 9 درصد از درختان در اثر برف خسارت ‌دیده بودند. بیشترین خسارت مربوط ‌به شکستگی از تنه و ریشه‌کنی و کمترین خسارت مربوط به خمیدگی از ارتفاع کنده بود. بیشترین خسارت در  گونه توسکا (22 درصد کل پایه‌های این‌ گونه) و ممرز مشاهده شد و گونه‌های پلت و خرمندی آسیب کمتری دیده بودند. گونه‌های توسکا، ممرز، انجیلی و بلندمازو بیشتر دچار شکستگی شده‌ بودند، در حالی‌که شمشاد بیشتر ریشه‌کن و شیردار بیشتر دچار خمیدگی شده بود. آسیب در طبقه ارتفاعی کمتر از 200 متر به‌طور معنی‌داری از دو طبقه بالاتر بیشتر بود. اختلاف خسارت برف به درختان در بین طبقه‌های مختلف شیب معنی‌دار نبود، اما در بین جهت‌های جغرافیایی، بیشترین آسیب در دامنه‌های شمالی مشاهده شد . متغیر ارتفاع بر آسیب‌دیدگی گونه‌های ممرز و توسکا و متغیر جهت بر آسیب‌دیدگی گونه‌های ممرز، شیردار و نمدار اثرگذار بود. بیشترین آسیب در طبقه‌های قطری 20 تا 30 سانتی‌متری رخ داده بود که نشان می‌دهد درختانی که نتیجه برش‌های پناهی دهه‌های 60 و 70 شمسی بوده و هم‌اکنون در مرحله تیر و تیرک هستند، آسیب‌پذیری زیادی در برابر برف دارند.

Snow damage to tree species and its relationship with environmental variables in the Hyrcanian lowland Forests, Iran

Among environmental factors, snow is one that is not considered enough in the Hyrcanian forests. There was a heavy snowfall in central Hyrcanian forests in 2016 November which caused serious damages to the forest trees. To consider these damages, 70 sample plots of 40×40 meter were chosen with systematic random method in parcels 609, 629 and 632 in Liresara Forest district in Mazandaran province. In each plot, all damaged and undamaged trees and the form and the properties of damages were considered. According to the results, 9% of trees had been damaged by snow. Amongst the damages, stem breakage and uprooting were the most frequent, whereas bending of stump was the least frequent. The most damages occurred to Alnus subcordata (with 22 percent of whole individuals) and Carpinus betulus, and Acer velutinum and Diospyros lotus were slightly damaged. Furthermore, A. subcordata, C. betulus, Parrotia persica and Quercus castaneifolia were more severely broken, while Buxus hyrcana was more uprooted and A. cappadocicum was more bent. The altitude class of lower than 200 meter had significantly the most damages; but slope classes did not show any significant differences. Concerning aspects, it was clarified that the most damages were on northern slopes. Altitude was significantly effective on extent of damage of A. subcordata and C. betulus, whereas Aspect was effective on C. betulus, A. cappadocicum and Tilia begonifolia. Young trees, grown after shelter cut of decades 1980 and 1990, whose diameter was 1535 cm, were considerably vulnerable to snow.