تاثیر فرم رویشی و سایبان بر موفقیت نهال‌کاری ارس (.juniperus excelsa m. b)

با وجود مقاومت ارس (.juniperus excelsa m. b) به شرایط سخت محیطی، دخالت‌های انسانی منجر به تغییر شرایط طبیعی رویشگاه‌های ارس و درنتیجه کاهش زادآوری و وسعت رویشگاه‌‌های طبیعی آن شده است. از روش‌های احیای رویشگاه‌های طبیعی گونه‎های جنگلی می‌توان به نهال‌کاری اشاره کرد که پیش‌‌نیاز موفقیت در برنامه‎های احیا، شناخت عوامل موثر بر استقرار، ‌رشد و زنده‎مانی نهال‌ها است. در پژوهش پیش‌رو، اثر فرم رویشی درختان مادری و سایبان (فقط در سال اول) بر زنده‌مانی و متغیرهای رویشی نهال‌های ارس در ایستگاه سیراچال در یک دوره چهارساله پایش شد. چهارصدوپنجاه نهال تولیدشده از سه فرم رویشی مختلف درخت مادری (a، b و c) در قالب بلوک‌های کامل تصادفی و به‌صورت کرت‌های خرد کاشته شدند. تجزیه‌وتحلیل آماری داده‌ها نشان داد که فرم رویشی در سال‌های اول و دوم به‌ترتیب باعث افزایش معنی‌دار رشد ارتفاعی و سطح تاج‌ نهال‌ها شد. در سال اول، سایبان بر قطر یقه تاثیر مثبت داشت، اما در سال دوم، اثر سایبان سال اول بر رشد طولی نهال‌ها منفی بود. با‌توجه‌به نتایج و هزینه‌های زیاد، استفاده از سایبان در برنامه‌های نهال‌کاری ارس توصیه نمی‌‌شود. نتایج پژوهش در سال چهارم بیانگر اثرگذاری بیشتر فرم رویشی درختان مادری بر استقرار،‌ زنده‎مانی و رشد نهال‌های ارس بود. از بین سه نوع فرم رویشی که زنده‎مانی و متغیرهای رشدی آن‌ها طی چهار سال بررسی شد، نهال‌های تولیدشده از درختان گروه c شرایط بهتری داشتند. بنابراین، توصیه می‌‌شود برای احیای رویشگاه‌‌های طبیعی ارس، جمع‌آوری بذر و تولید نهال از درختانی با فرم رویشی c که دربرگیرنده درختانی با فرم رویشی a و b هستند، استفاده شود.

The effect of vegetative form and shading on planting success of Greek Juniper (Juniperus excelsa M. B.)

In spite of Greek Juniper´s (Juniperus excelsa M. B.) resistance to harsh environmental conditions, the area of its natural habitat is decreasing due to human activities and a low rate of natural regeneration. Therefore, the plantation is one solution to rehabilitate its natural habitats. Understanding the factors that affect the establishment, survival, and growth of seedlings are necessary to design and implement the rehabilitation programs. In this study, the effect of vegetative form and shading (only during the first year) was evaluated on the survival and growth parameters of J. excelsa in the Sirachal research station for a fouryear period. Four hundred and fifty saplings that were produced from three different maternal vegetative forms (A, B and C) were planted in the Sirachal research station as complete random blocks in split plots. The shading treatment was applied only in the first year. Statistical analysis showed the positive significant effect of vegetative form on current height growth and crown in the first and second years, respectively. In addition, the significant effect of shading increased collar diameter in the first year but decreased height growth in the second year. Given the results and also the high costs, there is no advice to use shading in Juniper´s plantation programs. Following four years of surveys, our results showed that vegetative form is more influential in the establishment, survival, and growth of J. excelsa saplings. Due to the importance of genetic diversity, selection of seeds from C vegetative form (including both A and B vegetative forms) with high potential of seed production will increase the success chance of planting and rehabilitation programs of J. excelsa habitats.