ارائه مدلی برای طراحی نمایه‌ها و نشانگرهای مدیریت پایدار جنگل‌های زاگرس (مطالعه موردی: جنگل‌های بخش فیروزآباد استان کرمانشاه)

با توجه به اهمیت جنگل‌های زاگرس و لزوم پایداری آن‌ها، ضرورت دارد تا نمایه‌ها و نشانگرهای مدیریت پایدار متناسب با این جنگل‌ها معرفی شوند. برای اجرای این پژوهش، جنگل‌های بخش فیروزآباد در محدوده شهرستان کرمانشاه انتخاب شد. منطقه مورد مطالعه به‌روش علت معلولی دیپیسیر (dpsir) پیمایش و تحلیل شد تا شناخت کامل‌تری از روابط پدیده‌ها و موضوعات به‌دست آید. سپس، بر اساس روش بالا به پایین، سری‌های نمایه‌ها و نشانگرهای موجود در مناطق مختلف جهان بررسی شد و از فرآیند irena در طراحی نمایه‌ها و نشانگرهای مدیریت پایدار استفاده شد. لیست اولیه نمایه‌ها و نشانگرها در اختیار 30 نفر از دست‌اندرکاران حوزه منابع طبیعی و محیط زیست قرار گرفت و نشانگرها بر اساس مقیاس لیکرت امتیازدهی شدند. پس از محاسبه میانگین و وزن نسبی امتیازات، لیست نهایی نمایه‌ها و نشانگرها تهیه شد. نتایج فرآیند دیپیسیر نشان داد که مهم‌ترین نیروهای پیش‌ران در جنگل‌های مورد مطالعه به‌ترتیب عبارت بودند از فقر، ناکافی بودن فرصت‌های شغلی و عدم دسترسی به دانش و فناوری‌های جدید. در این پژوهش، پنج نمایه و 30 نشانگر معرفی شدند. نتایج امتیازدهی دست‌اندرکاران نشان داد که مهم‌ترین و کم‌اهمیت‌ترین نمایه‌ها به‌ترتیب چهارچوب‌های قانونی، تشکیلاتی و عرفی برای مدیریت جنگل‌ها (با وزن نسبی 0/819) و وسعت و درصد سطح بوم‌سازگان‌های منطقه (با وزن نسبی 0/65) بودند. مهم‌ترین نشانگرهای منطقه در نمایه پنج (مهمترین نمایه)، وجود راه‌کارهایی برای رفع اختلافات بین بهره‌برداران در مورد چرای دام، برداشت محصولات غیرچوبی و غیره، میزان پیروی از عرف و رسوم محلی در بهره‌برداری از زمین‌ها و منابع طبیعی منطقه بودند.