نقش رژیم سایه دامنه در تراکم تاج‌پوشش و ارزیابی توان اکولوژیک جنگل‌های زاگرس (مطالعه موردی: جنگل‌های کبیرکوه شهرستان بدره، استان ایلام)

هدف پژوهش پیش‌رو، بررسی نقش رژیم سایه دامنه در میزان تراکم تاج‌پوشش و امکان جایگزینی آن با معیار جهت دامنه در مطالعات اکولوژیکی و ارزیابی توان اکولوژی جنگل‌های کبیرکوه ایلام در حوزه رویشی زاگرس بود. برای انجام این پژوهش، ابتدا نقشه مدل رقومی ارتفاع تهیه شد و نقشه رژیم سایه دامنه از آن استخراج شد. با توجه به ارتباط مستقیم تاج‌پوشش جنگل با توان اکولوژیک رویشگاه، نقشه‌های رستری سایه دامنه و تاج‌پوشش در هم ضرب شدند و مساحت اشغال‌شده به‌وسیله تاج‌پوشش در مقادیر مختلف رژیم سایه دامنه محاسبه شد. همچنین، نقشه جهت‌های اصلی دامنه تهیه شد و در نقشه تاج‌پوشش جنگل ضرب شد. مساحت اشغال‌شده به‌وسیله تاج‌پوشش در جهت‌های مختلف دامنه نیز محاسبه شد و هیستوگرام آن ترسیم شد. درنهایت، هیستوگرام و مدل‌های رگرسیونی رابطه مقادیر مختلف رژیم سایه دامنه و درصد تاج‌پوشش جنگل تهیه شد. هیستوگرام مذکور بیانگر روند افزایش تاج‌پوشش در قبال کاهش شدت نور (افزایش سایه) بود. ضریب تبیین (r2) مدل رگرسیونی درجه دو و مدل خطی رابطه مذکور برای مقادیر با ارزش سایه بیشتر از 100، به‌ترتیب برابر با 0/58 و 0/56 به‌دست آمد. با توجه به سهولت تهیه نقشه سایه دامنه و نقش آن در پیش‌بینی تاج‌پوشش جنگل و مزیت‌های دیگری که بر نقشه جهت دامنه دارد، توصیه می‌شود که این معیار در جنگل‌های زاگرس و در جنگل‌های خشک و نیمه‌خشک دیگر، به‌عنوان یکی از عامل‌های کلیدی توان اکولوژیکی سرزمین مورد استفاده قرار گیرد.