بررسی گرده‌شناختی تغییرات پوشش گیاهی و آب و هوایی مانداب گانلی‌گول ارومیه در اواخر هولوسن

در پژوهش گرده‌شناختی پیش‌رو، تغییرات پوشش گیاهی اطراف ارومیه در بازه زمانی 1600 تا cal. bp 3000 با بررسی مغزه‌ای رسوبی از مانداب گانلی‌گول، بازسازی و نقش آب و هوا و فعالیت‌های انسان بررسی شد. فراوانی چشمگیر گرده‌های درمنه و اسفناجیان در سراسر این رکورد گرده‌ای، نشان‌دهنده چیرگی گیاهان مادری آنها در ترکیب پوشش گیاهی منطقه مورد مطالعه بود. گیاهان دو خانواده گندمیان و جگن همواره به فراوانی در سطح مانداب می‌روییده‌اند. مقادیر اندک گرده‌های درختی در نمودار گرده گانلی‌گول نشان‌گر سهم ناچیز پوشش جنگلی در منطقه بود. در این پژوهش از نسبت فراوانی گرده اسفناجیان به درمنه (c/a) به‌عنوان شاخص برآورد دوره‌های مرطوب و خشک استفاده شد. این نسبت با مقادیر 12 در بازه زمانی 2850 تا cal. bp 3000 شرایط اقلیمی به‌نسبت خشک و گسترش پوشش گیاهی استپی را در منطقه پیشنهاد کرد. افزایش گرده درمنه و تاحدودی بلوط در 2650 تا cal. bp 2850 را می‌توان نشانه کاهش خشکی و گسترش پوشش گیاهی نیمه‌استپی دانست. پایان این دوره با کاهش بلوط و درمنه و افزایش اسفناجیان همراه بود (7=c/a) که شرایط آب و هوایی سرد و خشک و پوشش گیاهی استپی بیابانی را برای 2338 تا cal. bp 2650 در منطقه پیشنهاد کرد. افزایش نسبی بلوط به‌همراه مقادیر زیاد درمنه و گندمیان را می‌توان نشانه بهبود شرایط آب و هوایی در 2020 تا cal. bp 2338 دانست. همچنین حضور گرده انگور و فراوانی نسبی گرده‌های کاردی و گل‌گندم زرد، شواهدی بر افزایش فعالیت‌های کشاورزی در این دوره بودند. افزایش اسفناجیان و کاهش درمنه (14=c/a) و مقادیر ناچیز گرده بلوط در 1614 تا cal. bp 2020 می‌تواند نشانگر پوشش گیاهی استپی و اقلیم به‌نسبت خشک در منطقه باشد.

Palynological analysis of the LateHolocene vegetation and climate of GanliGol wetland near Urmia, northwestern Iran

Palynologial analysis of a core from GanliGol wetland reveals the LateHolocene vegetation dynamics and the role of climate and man on the past environment in northwestern Iran. Our pollen diagram shows substantial changes in vegetation over the period 30001600cal.BP. Artemisia and/or Chenopodiaceae must have abundantly contributed in the vegetation composition of the area. Poaceae and Cyperaceae were important wetland vegetation as the high values of their pollen suggest. The low values of arboreal pollen throughout the record indicate the negligible contribution of forest vegetation over the whole period. We used C/A (Chenopodiaceae/Artemisia) pollen ratio, to estimate the past dry/wet periods in the area. During 30002850cal.BP, a relatively dry climate and the expansion of steppe vegetation can be inferred from low values of C/A. Increased values of Artemisia with the occurrence of oak during 28502652cal.BP may reflect less drier condition with semisteppe vegetation. The end of this period is marked by low values of Quercus and Artemisia and high Chenopodiaceae, suggesting the prevalence of a cold and dry condition with steppedesert vegetation. Increased values of Quercus combined with high values of Artemisia and Poaceae could be taken as indications for improved climatic condition during 23382020cal.BP. The occurrence of Vitis and relatively high values of anthropogenic pollen types, e.g. Plantago lanceolata and Centaurea solstitialis, are evidences for increased agricultural activity in this period. The period 20201614cal.BP is marked by low values of Quercus and Artemisia and high Chenopodiaceae pollen suggesting that steppe vegetation and a relatively arid condition prevailed in the area.