طراحی و اعتباریابی الگوی پیشگیری از فساد اداری مبتنی بر سبب‌شناسی روانی _ زمینه‌ای و بازنمایی اثرات فسادهای اداری بر زندگی شهروندان

هدف: حوزۀ پیشگیری از فساد اداری در کشور شاهد فقدان الگوهایی مبتنی بر پژوهش‌های روان‌شناختی است. هدف مطالعۀ حاضر طراحی و اعتباریابی «الگوی پیشگیری از فساد اداری مبتنی بر سبب‌شناسی روانی-زمینه‌ای و بازنمایی اثرات فسادهای اداری بر زندگی شهروندان» بود.روش: در فاز اول (شناسایی ادراک کارکنان خدمات عمومی از عوامل روانی-زمینه‌ای پیشگیری‌کننده از فساد)، داده‌ها با استفاده از روش پدیدارشناسی و ضمن مصاحبۀ نیمه‌ساختاریافته با 14 نفر از کارکنان ادارات بخش عمومی تهران که از طریق نمونه‌گیری دردسترس و بادرنظرگیری اصل اشباع انتخاب شدند، جمع‌آوری گردید. در فاز دوم (شناسایی ادراک شهروندان از اثرات فساد بر زندگی آن‌ها) ضمن مصاحبۀ نیمه‌ساختاریافته با 15 شهروند تهرانی که از طریق نمونه‌گیری دردسترس و بادرنظرگیری اشباع مفهومی انتخاب شدند، نسبت به جمع‌آوری داده‌ها اقدام گردید. در فاز سوم (تعیین ابعاد و مولفه‌های الگو)، با استفاده از روش دلفی و ضمن نظرسنجی از هشت متخصص که با روش نمونه‌گیری هدفمند انتخاب شدند، نسبت به ارزیابی و اصلاح الگو اقدام شد. یافته‌ها: نتایج تحلیل داده‌ها در فاز اول منجر به شکل‌گیری شش مضمون اصلی شد: «ویژگی‌های شناختی»، «الگوهای هیجانی»، «ویژگی‌های شخصیتی»، «راهبردهای رفتاری»، «بافت خانوادگی» و «بافت سازمانی». در فاز دوم، دو مضمون اصلی پدید آمد: «پیامدهای منفی فردی» و «پیامدهای منفی جمعی». فاز سوم نشان داد میزان توافق پنل خبرگان با کل الگو 61/92 درصد و با تک‌تک مولفه‌ها نیز 88 درصد یا بالاتر بود و این موید اعتبار الگو می‌باشد. الگوی پیشگیری از فساد اداری با پنج بعد و 13 مولفه نهایی شد. ابعاد الگو عبارتند از: «انتخاب و انتصاب مناسب»، «مداخلات مشاوره‌ای فردی و گروهی»، «آموزش راهبردهای رفتاری»، «اصلاح و ارتقای فرهنگ سازمانی» و «نظارت و بازخورد». نتیجه‌گیری: مجموعه‌ای از مولفه‌های فردی و زمینه‌ای در خودکنترلی نسبت به ارتکاب فساد نقش بالقوه دارند. الگوی ارائه‌شده را می‌توان در طراحی و اجرای برنامه‌های پیشگیرانه مورد کاربست و ارزیابی قرار داد. 

designing and validating administrative corruption prevention model based on psycho-contextual etiology and representation of the impacts of administrative corruption on citizens' lives

aim: administrative corruption prevention in iran lacks models based on psychological research. this study aimed to design and validate the administrative corruption prevention model based on psycho-contextual etiology and representation of the impacts of administrative corruption on citizens’ lives. methods: in the first phase (identification of the perception of public employees about the psychological and contextual factors that prevent corruption), data were collected using phenomenological method and semi-structured interviews with 14 public employees working in public sector organizations in tehran, who were selected using convenience sampling and considering saturation principle. in the second phase (identification of the citizens’ perception about the effects of corruption on their lives), data were gathered through semi-structured interviews with 15 tehran residents, who were recruited via convenience sampling and considering conceptual saturation. in the third phase (determining the dimensions and components of the model), using delphi method and surveying eight experts, who were selected via the purposive sampling, the model was assessed and modified. results: the results of data analysis in the first phase led to formation of six main themes: cognitive characteristics, emotional patterns, personality characteristics, behavioral strategies, familial background, and organizational context. in the second phase, two main themes emerged: negative individual consequences and negative collective consequences. the third phase showed that the agreement of the expert panel with the whole model was 92.61% and with each component was 88% or higher, confirming the validity of the model. the model was finalized with five dimensions and 13 components. the dimensions are: ‘appropriate selection and appointment’, ‘individual and group counseling interventions’, ‘behavioral strategies training’, ‘organizational culture modification and promotion’, and ‘monitoring and feedback’. conclusion: a set of individual and contextual components have a potential role in self-control towards committing corruption. the presented model can be used and evaluated in designing and implementing preventive programs