تدوین برنامه تعامل مثبت والد-کودک مبتنی بر تجارب زیسته والدین کودکان دارای اختلال نارسایی‌توجه-بیش‌فعالی

هدف: تعامل والد - کودک و عواملی که به بهبود و ارتقای این تعامل منجر می‌شود، از زمینه‌های مهم و مورد‌علاقه پژوهشگران است. پژوهش حاضر به‌منظور تدوین برنامه آموزشی تعامل مثبت والد - کودک، مبتنی بر تجارب زیسته والدین کودکان دارای اختلال نارسایی توجه - بیش‌فعالی انجام شد.روش: این پژوهش از نوع کیفی است که با روش پدیدارشناسی انجام‌شده است. جامعه موردپژوهش شامل مادران دارای فرزند اختلال نارسایی توجه - بیش‌فعالی به کلینیک‌های مشاوره مناطق ١ و ٣ بهزیستی تهران در سال 1398 بود. نمونه‌گیری به‌صورت هدفمند و شامل مادرانی بود که دارای فرزند دچار اختلال نارسایی توجه-بیش‌فعالی بودند. پس از اجرای پرسشنامه علائم مرضی کودکان csi-4 (گادو و اسپرافکین 1997) و پرسشنامه تعامل والد-کودک (پیانتا 1994) بر این مادران، آن‌هایی که نمره بالاتر از میانگین آورده بودند، مورد مصاحبه نیمه‌ساختارمند قرار گرفتند و این روند تا رسیدن به یک اشباع نظری ادامه یافت. مصاحبه‌ها با روش هفت مرحله‌ای کلایزی تحلیل گردید. یافته‌ها: با تطبیق مضامین فرعی به‌دست‌آمده ذیل این مضامین اصلی با ویژگی‌های مراحل تغییر پروچاسکا و نورکراس 1992 (ترجمه آوادیس یانس، 1399)، گام‌های برنامه تعامل مثبت والد-کودک تدوین شد. با تحلیل یافته‌های پژوهش، مضامین اصلی زیر به‌عنوان ویژگی‌های تجارب زیسته مادران دارای تعامل مثبت والد-کودک دچار اختلال نارسایی توجه-بیش‌فعالی به دست آمد: مدیریت سطح انرژی کودک، نظارت بر تکالیف و مسئولیت‌ها، ارتباط حمایتی و سازمان‌یافته مادر و کودک و مدیریت شرایط وابسته به بیش‌فعالی. نتیجه‌گیری: باتوجه‌به نتایج به‌دست‌آمده می‌توان نتیجه گرفت برنامه تدوین‌شده تعامل مثبت والد _کودک کاربردی است و مشاوران می‌توانند در کار با مادران دارای کودک دچار اختلال نارسایی توجه-بیش‌فعالی، از این برنامه استفاده کنند.

development of a positive parent-child interaction program based on the lived experiences of parents of children with attention deficit hyperactivity disorder

parent-child interaction and the factors that lead to the improvement and promotion of this interaction are among the important and favorite fields for researchers. the present study was conducted to develop a curriculum for positive parent-child interaction, based on the lived experiences of parents of children with adhd. this research is of qualitative type which has been done using phenomenological methodology. the study population consisted of mothers with children having attention deficit hyperactivity disorder who referred to counseling clinics in welfare districts 1 and 3 of tehran during the year 2020 who had first-hand experience of the phenomenon. purposeful sampling included mothers with children with attention deficit hyperactivity disorder. after administering the csi-4 child symptoms questionnaire (gado and sprafkin 1997) and the parent-child interaction questionnaire (pianta 1994) to these mothers, those who scored above average were interviewed in a semi-structured interview and this process continued until a theoretical saturation was reached. interviews were analyzed using the seven-step claysian method. by adapting the obtained sub-themes below these main themes with the characteristics of the stages of change of prochaska and norcross 1992 (translated by avadis jans, 1399), the steps of the positive parent-child interaction program were developed. by analyzing the research findings, the following main themes were identified as characteristics of lived experiences of mothers with positive parent-child interaction with attention deficit-hyperactivity disorder: managing the child’s energy level, monitoring tasks and responsibilities, supportive and organized mother-child relationship and situation management dependent on hyperactivity. according to the obtained results, it can be concluded that the developed program of positive parent-child interaction is practical and counselors can use this program in working with mothers with children with attention-deficit/ hyperactivity disorder.