آسیب‌شناسی شیوه اجرای برنامه درسی رشته «آموزش جغرافیا» در دانشگاه فرهنگیان

هدف مقاله حاضر، شناسایی و رتبه بندی آسیب های موجود در اجرای برنامه درسی رشتۀ «آموزش جغرافیا» در دانشگاه فرهنگیان است. این دانشگاه از سال 1390 در راستای سند تحول بنیادین، برنامۀ درسی ملی، سند چشم انداز و اساسنامۀ خود، با ماموریت تربیت نیروی انسانی آموزش و پرورش، بر بنیاد تربیت معلم استوار گردید و تلاش نمود با تشکیل 16 رشتۀ با عنوان «آموزش»، تغییرات گسترده ای در سرفصل ها و منابع آموزشی دانشگاه ایجاد شود. یکی از این 16 رشتۀ، «آموزش جغرافیا» است که برای آن 150 واحد درسی شامل 27 واحد دروس عمومی، 19 واحد دروس تربیت اسلامی، 18 واحد دروس تربیتی و 86 واحد دروس تخصصی برای ارایه در چهار سال در نظر گرفته شد.از این رو، پژوهش حاضر که از نظر هدف کاربردی و از حیث شیوۀ گردآوری اطلاعات، روش آمیخته (ترکیبی) است، با توجه به ماهیت تحقیق، در روش کیفی از مطالعه موردی و ابزار مصاحبه باز و برای تجزیه و تحلیل آن از تحلیل محتوای کیفی تلخیصی استفاده شد. در روش کمّی نیز ابزار پرسشنامه در جامعه آماری متشکل از دانشجو معلمان، استادان و برنامه ریزان درسی دانشگاه فرهنگیان  استفاده شد و برای تجزیه و تحلیل آماری از spss و آزمون فریدمن برای اولویت بندی استفاده شد. حجم جامعه آماری در گروه استادان و برنامه ریزان درسی به صورت کل شمار و در گروه دانشجویان با توجه به روش اشباع نظری در مصاحبه، تعداد 15 نفر به شکل گلوله برفی تعیین گردید. برای تعیین روایی از روش روایی صوری ( استفاده از نظر استادان و برنامه ریزان درسی) و برای تعیین پایایی آنها از روش آلفای کرونباخ استفاده شد. ضریب پایایی سوالات در بین استادان 0.832 ، برنامه ریزان درسی 0.852 و در بین دانشجویان 0.763 به دست آمد؛ نتیجه حاصل نشان داد که پرسشنامه از پایایی قابل قبولی برخوردار است.علیرغم اینکه برنامه ریزان درسی دانشگاه معتقدند همۀ عناصر برنامه درسی در آموزش جغرافیا به نحو شایسته ای دیده شده است؛ یافته های تحقیق حاکی آن است که از نظر سه گروه جامعۀ هدف، راهبردهای تدریس، اهداف، محتوا، فعالیت های یادگیری مهمترین عناصر برنامه درسی هستند که با مقادیر مختلفی در زمره مهمترین آسیب های اجرای برنامه درسی آموزش جغرافیا محسوب می شوند.در نتیجه، با توجه به رویکرد دانشگاه فرهنگیان درباره آموزش رشته های دانشگاهی و از جمله آموزش جغرافیا، یافته های پژوهش نشان داد که اهداف دانشگاه همچون؛ پیشرو در آموزش، پژوهش، تولید و ترویج علم نافع مورد نیاز آموزش و پرورش، سرآمد در آموزش و شایستگی های حرفه ای و تخصصی تربیت محور، توانمند در بهره گیری از فناوری های نوین آموزشی و تربیتی در انجام ماموریت ها، مبتنی بر معیارهای نظام اسلامی و ... هر چند برگرفته از اسناد بالادستی همچون سند تحول بنیادین آموزش و پرورش می باشد، هنوز برای رسیدن به سرمنزل مقصود و دستیابی به اهداف و اساسنامۀ دانشگاه، نیازمند تلاش بیشتر برنامه ریزان، استادان و دانشجو معلمان می باشد.

Identifying Failures of Implementation Method of Geography Teaching Course in Teacher Tearing University

The purpose of this paper is to identify and rank the failures in the implementation of the curriculum in the field of &Geography Education& at teacher training university. Since 2011, along the Document of Fundamental Change, the National Curriculum, the Prospectus Document and its Statute, with the mission of human training in education, this university was based on teacher training centers and sought extensive changes in the topics and educational resources of the university with forming 16 disciplines called &education&. One of these 16 disciplines is &Geography Education&, that were offered for it: 150 courses, including 27 general courses, 19 Islamic training courses, 18 training courses and 86 specialized courses in four years.Therefore, the present study, as a mixed method study in terms of practical purpose and information collection method, has used the qualitative method of case study and open interview tools and abstract quality for the purpose of content analysis. In the quantitative method, the questionnaire tool was used in the statistical population consisting of students, professors and curriculum planners of teacher training university and SPSS and Friedman test were used for prioritization for statistical analysis. The volume of statistical population in the group of professors and curriculum planners were determined as a whole and in the group of students according to the method of theoretical saturation in the interview, 15 people in the form of snowball. The formal narrative method was used to determine the validity of questions (using the opinion of professors and curriculum planners) and Cronbach’s alpha method was used to determine the reliability. The reliability of the questions was obtained as 0.832 among teachers, 0.852 among curriculum planners, and 0.763 among students. The obtained results confirmed acceptable reliability for the questionnaire.Although the university’s curriculum planners believe that all elements of the curriculum have been properly explored in geography education, the research findings show that in opinion of the three groups of target society, teaching strategies, goals, content, learning activities are the most important elements of the curriculum, which are among the most important failures of geography education curriculum with different values. As a result, according to teacher training university approach to education, including geography education, research findings show that university goals such as: pioneer in education, research, production and promotion of beneficial science required by education, preeminent in education and professional and specialized trainingoriented, capable of using new educational and training technologies in carrying out missions, based on the criteria of the Islamic system, etc., although could be extracted from the upstream documents such as the document of fundamental change in education, but they still require more efforts from planners, professors and the students to reach the destination and fulfill the goals defined by the university.