طراحی، اجرای آزمایشی و اعتباربخشی آزمون های مبتنی بر نقشه مفهومی

امروزه ارزشیابی از ساختار شناختی فراگیران بخش مهم و رو به گسترشی از پژوهش‌های سنجش تحصیلی را شامل می‌شود. یکی از پرکاربردترین شیوه‌های سنجش ساختار شناختی، آزمون‌های مبتنی بر نقشه مفهومی هستند. هدف از تدوین این مقاله طراحی، اجرای آزمایشی و اعتباربخشی آزمون‌های مبتنی بر نقشه مفهومی در متن‌های درسی فارسی است. در این پژوهش ابتدا چگونگی طرح چهار نوع آزمون مبتنی بر نقشه مفهومی (ترسیم آزاد، ترسیم هدایت شده، تکمیل آزاد و تکمیل هدایت شده ) تشریح می‌شود. سپس به چگونگی اجرای آزمون‌ها پرداخته می‌شود که در این پژوهش این آزمون‌ها در بین یک نمونه 221 نفری از دانش‌آموزان سال دوم متوسطه رشته علوم تجربی شهر تبریز که در هشت کلاس حضور داشتند، اجرا شد. در گام آخر در مورد نتایج اعتباربخشی این آزمون‌ها بر اساس شاخص‌های روایی محتوایی، روایی ملاکی، روایی افتراقی و پایایی نمره گذاران ارائه می‌شود. یافته‌های کیفی پژوهش نشان دادند که طراحی و اجرای آزمون‌های مبتنی بر نقشه مفهومی در متن‌های درسی فارسی امکان‌پذیر می‌باشد. یافته‌های کمّی نیز نشان دادند که این آزمون‌ها از روایی محتوایی بالایی برخوردار هستند. همچنین نمرات حاصل از این نوع آزمون‌ها دارای مقادیر متفاوت همبستگی ( با مقدار متوسط 0/50) با یک آزمون چهارگزینه‌ای بودند (روایی ملاکی). همچنین همه آزمون‌های نقشه مفهومی به‌خوبی از عهده تشخیص تفاوت بین نمرات دو گروه تحصیلی بالا و پائین برآمدند(روایی افتراقی). دیگر نتایج نشان دادند که ضریب توافق نمره گذاران آزمون‌های نقشه مفهومی در حد بالایی است(پایایی نمره گذاران).