بررسی محتوای ترکیب ویتافرین a در توده‌های مختلف و کشت‌های درون شیشه‌ای گیاه پنیرباد (withania coagulans (stocks) dunal)

در طی سال‌های اخیر گیاه پنیرباد (withania coagulans (stocks) dunal)، از خانواده سیب‌زمینیان (solanaceae)، به‌دلیل دارا بودن ترکیب‌های لاکتون‌های استروئیدی موسوم به ویتانولیدها بسیار مورد توجه قرار گرفته است. از میان ویتانولیدها، ترکیب ویتافرین a به‌دلیل داشتن ویژگی بازدارندگی رشد تومورهای سرطانی در صنایع دارویی از ارزش قابل توجهی برخوردار می‌باشد. در این پژوهش محتوای ترکیب بیولوژیکی ویتافرین a در ریشه 5 توده مختلف گیاه پنیرباد w. coagulans و کشت‌های درون شیشه‌ایآن مورد بررسی قرار گرفت. بدین منظور بذرهای توده‌های وحشی در شرایط کنترل‌شده کشت شد. برای القای سوسپانسیون سلولی، کالوس‌های حاصل از ریزنمونه برگ در محیط کشت ms حاوی 3% ساکارز، 8/0% آگار و ترکیب هورمونی 2،4-دی کلروفنوکسی استیک اسید (mg/l2,4-d2) همراه با (mg/l5/0) کاینتین (kin) کشت شدند. برای ریشه‌زایی، دیسک‌های برگی در محیط کشت ½ms همراه با mg/l1 ایندول بوتیریک اسید (iba) کشت و محتوای ویتافرین a با استفاده از روش tlc و hplc مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که ترکیب ویتافرین a در تمام توده‌ها حضور داشته (µg/g dw54/44-01/21) و میان توده‌های مختلف نیز اختلاف معنی‌داری وجود دارد (05/0>p). بیشترین مقدار ویتافرین a (87/1±54/44) در توده usb005 (هیدوچ) مشاهده شد که این توده برای مطالعات درون شیشه‌ای مورد گزینش قرار گرفت. محتوای ویتافرین a در کشت ریشه‌های درون شیشه‌ای در هفته چهارم µg/g dw67/1±40/21 و در هفته هشتم، پس از دومین واکشت، µg/g dw86/0±73/66 بود که در مقایسه با کشت سوسپانسیون سلولی (µg/g dw01/2±62/6) افزایش معنی‌داری داشت (05/0>p). به‌طور کلی، محتوای ویتافرین a در کشت ریشه‌های مویین بیش از 5/1 برابر مقادیر موجود در ریشه گیاه کامل و بیش از 10 برابر مقادیر آن در کشت سوسپانسیون سلولی بوده، که بیانگر توانمندی قابل توجه کشت ریشه‌های مویین در تولید انبوه این ترکیب بیولوژیک می‌باشد.