واکنش مورفوفیزیولوژیک پونه‌سای خوشه‌ای (Nepeta racemosa Lam.) به تنش خشکی

جنس nepeta 250 گونه در دنیا دارد. این گونه در ایران دارای 67 گونه است که 39 گونه آن بومی ایران می‌باشد. به‌منظور بررسی اثر تنش خشکی بر صفات کمّی و کیفی گیاه دارویی پونه‌سای خوشه‌ای (nepeta racemosa lam.) آزمایشی در شرایط مزرعه در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با چهار تیمار و سه تکرار در ایستگاه تحقیقات البرز، موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور در سال 1390 اجرا شد. سطوح مختلف تنش خشکی شامل 100% (شاهد یا بدون تنش)،80% (تنش ملایم)، 60% (تنش متوسط) و 40% (تنش شدید) ظرفیت مزرعه‌ای بود. در مرحله گلدهی ارتفاع گیاه، تعداد پنجه، تعداد ساقه جانبی، وزن ریشه، طول ریشه، قطر ساقه اصلی، تعداد ساقه گل‌دار، طول گل‌آذین‌ها، طول برگ و عرض برگ، عملکرد برگ، گل‌آذین، ساقه و سرشاخه، درصد و عملکرد اسانس برگ، گل‌آذین، ساقه و سرشاخه اندازه‌گیری شدند. نتایج تجزیه آماری نشان داد که تنش خشکی اثر معنی‌دار بر ارتفاع گیاه، وزن ریشه، طول گل‌آذین‌ها، طول برگ، عرض برگ (1%≥α)، طول ریشه و قطر ساقه اصلی (5%≥α) داشت. همچنین تنش خشکی اثر معنی‌دار بر درصد اسانس برگ، درصد اسانس سرشاخه، عملکرد برگ، ساقه، گل‌آذین و سرشاخه، عملکرد اسانس برگ و گل‌آذین (1%≥α) داشت. بیشترین درصد اسانس برگ (72/1%)، گل‌آذین (93/1%) و درصد اسانس سرشاخه (27/1%) مربوط به تنش ملایم (60% ظرفیت مزرعه) بود. نتایج نشان داد که پونه‌سای خوشه‌ای گیاهی مقاوم به خشکی بوده و با اعمال 60% تنش خشکی می‌توان بیشینه اسانس را بدست آورد.