بررسی کمّی و کیفی اسانس گونه‌های آویشن (Thymus) کاشته شده در باغ گیاه‌شناسی ملی ایران

به‌منظور بررسی کمّی و کیفی اسانس گونه‌های مختلف آویشن (thymus) تحقیقاتی طی سال‌های 1390-1389 در شرایط زراعی انجام شد. این آزمایش در قالب یکی از زیر طرح‌های پروژه ملی استخراج و تجزیه کمّی و کیفی اسانس گونه‌های مختلف آویشن در برخی از استان‌های کشور انجام شد. بدین منظور بذرهای تعداد 74 اکسشن در گلخانه کشت شدند. سپس نشاها به مزرعه تحقیقاتی باغ گیاه‌شناسی ملی ایران منتقل شدند. سرشاخه‌های گلدار در زمان حدود50% گلدهی جمع‌آوری شد. سپس در آزمایشگاه در سایه خشک و آسیاب شد. استخراج اسانس از تمامی اکسشن‌ها به روش تقطیر با آب و توسط دستگاه طرح کلونجر (فارماکوپه بریتانیا) برای مدت سه ساعت انجام گردید. اسانس‌های بدست آمده با استفاده از دستگاه‌های گاز کروماتوگرافی gc و گاز کروماتوگرافی متصل به طیف‌سنجی جرمی gc/ms آنالیز و ترکیب‌های شیمیایی آنها شناسایی شدند. طبق نتایج بدست‌آمده درصد اسانس بین 04/0% تا 2% متغیر بود. بالا‌ترین بازده تولید اسانس سرشاخه گلدار ژنوتیپ‌های مورد مطالعه بر حسب وزن خشک متعلق به گونه‌های t. kotschyanus (2%) از استان آذربایجان‌غربی، t. daenensis (92/1%) از استان لرستان و t. vulgaris (69/1%) از استان مرکزی بود. در بین ژنوتیپ‌های مورد بررسی چندین کموتایپ شامل لینالول، ژرانیول، آلفا-ترپینول، تیمول، کارواکرول و آلفا-ترپینیل استاتو ژرانیل استات شناسایی شدند. در طی دو سال بالاترین درصد ترکیب تیمول مربوط به گونه‌های t. daenensis از استان مرکزی با 6/76% و ترکیب کارواکرول مربوط به t. daenensis از استان سمنان با 9/82% و ژرانیول با 7/62% مربوط به t. lancifolius از استان فارس بود.