پاسخ عملکرد کمّی و کیفی سه اکوتیپ بابونه (Matricaria chamomilla L.) به کاربرد کودهای زیستی در منطقه بوشهر

به‌منظور بررسی عملکرد کمّی و کیفی دو اکوتیپ بومی بابونه (matricaria chamomilla l.) از بوشهر و یک اکوتیپ بابونه تجاری (اصفهان) در واکنش به کودهای زیستی آزمایشی در دو سال 1386 و 1387 به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه‌ بلوک کامل تصادفی با سه تکرار در شهرستان بوشهر انجام شد. تیمارها شامل اکوتیپ بابونه در سه سطح، بکارگیری قارچ میکوریزا در دو سطح (تلقیح و عدم تلقیح) و میزان کود فسفات زیستی در سه سطح 0، 30 و60 کیلوگرم در هکتار بود. از زمان گلدهی بابونه به بعد صفات مورفولوژیک و عملکردی سنجیده شد و پس از برآورد عملکرد گل، بازده اسانس، مقدار کامازولن در اسانس و مقدار آپیژنین 7-گلوکوزید و میزان عناصر نیتروژن، فسفر و پتاسیم در بوته و نیز در خاک مزرعه پس از آخرین برداشت گل اندازه‌گیری شد. نتایج نشان داد بجز اثر اصلی اکوتیپ سایر اثرهای اصلی کودهای زیستی و برهم‌کنش آنها با یکدیگر روی صفات مورد نظر معنی‌دار نشدند. مقایسه میانگین‌های وزن خشک گل نشان داد که دو اکوتیپ بابونه بوشهر در سال اول نسبت به اکوتیپ اصفهان حدود 34% افزایش وزن داشتند، در حالیکه در سال دوم ضمن افزایش کلی در وزن خشک اکوتیپ‌ها، اکوتیپ 2 بوشهر با 66/1132 کیلوگرم در هکتار بیشترین عملکرد گل خشک را به خود اختصاص داد و اکوتیپ‌های 1 بوشهر و اصفهان به‌ترتیب با 4/12% و 8/48% کاهش در رتبه بعدی قرار گرفتند. از نظر مقدار کامازولن در اسانس و آپیژنین 7-گلوکوزید در گل خشک در هر دو سال آزمایش به‌ترتیب برتری آماری با اکوتیپ اصفهان و اکوتیپ‌های بابونه بوشهر بود (p≤0.05). گرچه در این تحقیق اثر کودهای زیستی (شامل میکوریزا و فسفات زیستی) بر صفات اندازه‌گیری شده معنی‌دار نشدند ولی دستیابی به 800 تا 1000 کیلوگرم در هکتار عملکرد گل خشک، حدود 3 کیلوگرم در هکتار عملکرد اسانس، درصد بالای کامازولن در اسانس (16-15% در اکوتیپ اصفهان و 7-5% در اکوتیپ‌های بوشهر) و مقدار قابل توجه تولید آپیژنین 7-گلوکوزید (7/12-10 کیلوگرم در هکتار) نشان‌دهنده توانایی تولید مطلوب گیاه بابونه تحت تاثیر کودهای زیستی در شرایط مزرعه بود. بر این اساس به‌دلیل سازگاری بوم‌شناختی گسترده‌ گیاه بابونه با شرایط و عملیات زراعی منطقه بوشهر می‌توان به تولید این گیاه دارویی ارزشمند در قالب یک سیستم کشاورزی کم‌نهاده مبادرت ورزید و آن را با اطمینان وارد تناوب زراعی منطقه نمود.