بررسی برخی خصوصیات بوم‌شناختی، ریختی و میزان اسانس بومادران هزاربرگ (Achillea Millefolium L.) در منطقه آذربایجان‌شرقی

در این پژوهش ابتدا عمده رویشگاه‌های بومادران (achillea millefolium l.) در استان آذربایجان‌شرقی شناسایی و در اواسط فصل رویش (سال1390) و زمان گلدهی برای ارزیابی ریختی و استخراج اسانس از هفت منطقه جلفا، زنوز، کندلج، باسمنج، پیربالا، بناب و شبستر پنج نمونه کامل گیاهی به همراه سرشاخه‌های گلدار جمع‌آوری شد. اطلاعات مربوط به رویشگاه‌های مختلف یادداشت‌برداری شده و خصوصیات رویشی و زایشی هر جمعیت به‌علاوه میزان اسانس گونه مورد مطالعه در هر رویشگاه مورد بررسی قرار گرفت. نتایج بدست آمده با استفاده از نرم‌افزار sas تجزیه و تحلیل خوشه‌ای شد. سپس جمعیت‌های جمع‌آوری شده براساس تمامی خصوصیات کمّی رویشی، زایشی و میزان اسانس گروه‌بندی شدند. به‌طوری که تمام جمعیت‌ها در 4 گروه قرار گرفتند. جمعیت‌های جلفا، کندلج و پیربالا در یک گروه، بناب و باسمنج در گروه دیگر، جمعیت زنوز در گروه جداگانه و سرانجام جمعیت شبستر در گروهی مجزا قرار گرفت. پراکنش این گونه در مناطق مورد مطالعه از ارتفاع 1026 تا 2557 متر از سطح دریا و رویش در خاک‌های مختلف و مناطق شیب‌دار نشان‌دهنده سازگاری بالای این گونه با شرایط اقلیمی این استان است. در نهایت از بین جمعیت‌های جمع‌آوری شده، دو جمعیت باسمنج و جلفا بدلیل داشتن عملکرد نسبتاً بالای اسانس به‌ترتیب 4/0 و 4/0 وزنی-حجمی و همچنین سازگاری بهتر با اقلیم منطقه، برای کاربرد در برنامه به‌نژادی در مناطق بررسی شده توصیه می‌شوند.