تاثیر ترکیب‌های هورمونی بر القاء کالوس گیاه دارویی کرفس کوهی (Kelussia odoratissimia Mozaff.) و بررسی رشد آن در محیط کشت مایع

کرفس کوهی (kelussia odoratissima mozaff.) از تیره چتریان از گونه‌های شناخته شده دارویی بومی مراتع ایران بوده که تاکنون وجود آن در سایر مناطق جهان گزارش نشده‌است. به‌دلیل برداشت بی‌رویه آن در اوایل دوره رویشی و زمان نسبتاً زیاد مورد نیاز برای استقرار و تولید بذر، این گیاه فرصت تجدید حیات و تولید بذر را نداشته و به همین دلیل از گیاهان در معرض انقراض ایران محسوب می‌شود. پیشرفت‌های صورت گرفته در زمینه کشت بافت می‌توانند کارآیی بسیاری در تکثیر گیاهان در معرض خطر انقراض و همچنین افزایش توان ژنتیکی گیاهان دارویی داشته باشند. به‌منظور بررسی تاثیر تیمارهای هورمونی بر القای کالوس از گیاهچه‌های استریل ریزنمونه تهیه گردید. تیمارها شامل محیط کشت پایه ms به همراه سطوح مختلف هورمون [2-4-d (5/0، 1 و 2 یا a1، a2، a3) + kin (0، 5/0 و 1 یا b1، b2، b3)] و محیط کشت پایه ms به همراه [naa (5/0، 1 و 2 یا a4، a5، a6) + ba (0، 5/0 و 1 یا b4، b5، b6)] بود. پس از یک ماه میزان رشد، وزن و درصد کال‌زایی اندازه‌گیری و مقایسه شد. با در نظر گرفتن صفات فوق بیشترین اندازه کالوس (41/6 میلی‌متر) و بیشترین درصد کال‌زایی (93%) در غلظت [(mgl-15/0) kin + (mgl-12) 2,4-d] و بیشترین وزن کالوس (1408/0 گرم) در غلظت [(mgl-11) naa + (mgl-15/0) ba] بدست آمد. سپس به‌منظور بررسی کالوس‌ها در شرایط محیط مایع و ایجاد سوسپانسیون سلولی، ترکیب‌های هورمونی برگزیده [(2)2-4-d + (5/0) kin] و [(2) naa + (5/0) ba] در دو محیط ms و b5 با سه سطح آنتی‌اکسیدان (pvp، pvpp و pvp + pvpp) جمعاً 12 تیمار در 4 هفته متوالی ارزیابی شدند. نتایج تفاوت معنی‌داری را در سطح 5% بین عوامل موثر بر وزن خشک سلول نشان داد، در حالی‌که این عوامل بر روی وزن تر تاثیر معنی‌داری نداشتند. بیشترین وزن تر و خشک مربوط به محیط b5 با pvp (1/0) به میزان 6940/1 گرم بود. وزن تر و خشک سلول در طی هفته‌های متوالی روند افزایشی را نشان داد.