ارزیابی فرایند خشک شدن، کمّیت اسانس و مدل‌سازی ریاضی گیاه دارویی به‌لیمو (Lippia citriodora H. B. et K.) با استفاده از جریان هوای گرم

گیاه دارویی به‌لیمو با نام علمی lippia citriodora h. b. et k. متعلق به خانواده verbenaceae می‌باشد که مواد موثره آن دارای اثرهای آرام‌بخشی، ضدتشنج، برطرف‌کننده تپش قلب، ضداسهال و ضدمیکروبی می‌باشد. خشک کردن اصولی و دقیق گیاهان دارویی به منظور کاهش رطوبت، افزایش ماندگاری و افزایش کمّی و کیفی مواد موثره آنها امری اجتناب‌ناپذیر است. در این تحقیق از خشک‌کن هوای گرم برای خشک کردن برگ گیاه به‌لیمو با استفاده از درجه حرارت‌های (30، 40 و 50 درجه سلسیوس) و سرعت‌های مختلف جریان هوا (m/s5/0، 1 و 5/1) برای رسیدن به میزان رطوبت 15% استفاده گردید. پس از فرایند خشک شدن نمونه‌ها اسانس آنها توسط دستگاه کلونجر استحصال گردید. نتایج نشان داد که دو تیمار دما و سرعت هوا و اثر متقابل آنها بر زمان خشک شدن، دارای اثر معنی‌دار بود. مقایسه میانگین تیمار دما، اختلاف معنی‌داری بین دمای ?c40 و ?c50 از نظر مدت زمان خشک شدن نشان نداد. اما با افزایش دما اثر سرعت ناچیز شد. بهترین تیمار از نظر کمترین زمان خشک شدن مربوط به دمای ?c40 و سرعت m/s1 می‌باشد. سطوح دمایی مختلف اثری معنی‌دار بر میزان اسانس داشته، به‌طوری که بیشترین مقدار اسانس مربوط به دمای ?c30 و کمترین مقدار آن مربوط به دمای ?c40 بود. سرعت هوای داغ نیز اثر معنی‌داری را بر میزان اسانس نشان داد، به‌طوری‌که در سرعت m/s5/0 بیشترین مقدار اسانس حاصل شد. نتایج حاصل از بررسی اثرهای متقابل نشان داد که حداکثر اسانس مربوط به دمای ?c 50 و سرعت m/s5/0 بود. در نهایت 7 مدل ریاضی خشک کردن لایه‌های نازک برای شرایط مختلف خشک شدن، از نظر r2، sse و rmse مقایسه شدند که بهترین مدل برای خشک کردن گیاه به‌لیمو مدل modified page بود.