ارزیابی تمایزی مرزه رشینگری (satureja rechingeri jamzad) و مرزه خوزستانی (satureja khuzistanica jamzad) با استفاده از صفات ریخت‌شناختی، فیتوشیمیایی و مولکولی

با توجه به قرابت ظاهری و تشابه خواص برخی گیاهان دارویی، شناسایی دقیق‌تر آنها به کمک روش‌های مختلف ضرورت دارد. بر این اساس در پژوهش حاضر به مطالعه و مقایسه مرزه رشینگری (satureja rechingeri jamzad) و مرزه خوزستانی (s. khuzistanica jamzad) به لحاظ خصوصیات ریخت‌شناختی، فیتوشیمیایی و مولکولی پرداخته شد. بذرهای مرزه رشینگری و خوزستانی به‌ترتیب از استان‌های ایلام و لرستان جمع‌آوری شدند و پس از شناسایی علمی، در گلخانه پژوهشی موسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور کاشته شدند. سپس نشاءها به مزرعه تحقیقاتی موسسه مذکور براساس آزمون t (n=3) منتقل شدند. چندین صفت مهم ریخت‌شناختی ازجمله طول گل‌آذین، طول میانگره ساقه گل‌آذین، طول و قطر کاسه گل، طول سه دندانه بزرگ و دو دندانه کوچک، طول و قطر جام گل، طول پرچم، طول کلاله، طول و عرض برگ اندام رویشی، طول و عرض برگک، قطر ساقه، ارتفاع بوته، تعداد شاخه اصلی و فرعی، بزرگ‌ترین و کوچک‌ترین قطر تاج پوشش و طول و عرض برگ اندام زایشی ‌در مرحله گلدهی کامل در سال سوم کاشت اندازه‌گیری شد. از سرشاخه‌های گلدار گیاهان در سال سوم کاشت به روش تقطیر با آب اسانس‌گیری شد. بازده اسانس‌ها محاسبه و با استفاده از کروماتوگراف گازی فوق سریع (gc-fid) و کروماتوگراف گازی متصل به طیف‌سنج جرمی (gc/ms) ترکیب‌های تشکیل‌دهنده آنها شناسایی شد. از روش بارکدگذاری dna و نشانگر its به‌منظور مطالعات مولکولی روی این دو گونه مرزه استفاده شد. نتایج نشان داد، این دو گونه از نظر تمامی صفات ریخت‌شناختی مورد بررسی اختلاف معنی‌دار (p<0.01) با یکدیگر نداشتند. 13 ترکیب مشترک در اسانس این دو گونه مرزه شناسایی شد. اسانس مرزه رشینگری و خوزستانی به‌ترتیب شامل 88.6% و 89.5% کارواکرول بود. بازده اسانس مرزه رشینگری 3.13% و مرزه خوزستانی 3.04% بدست آمد. این دو گونه 100% تشابه نوکلئوتیدی با یکدیگر داشتند و از قرابت بالایی با گونه s. bachtiarica (98%) برخوردار بودند. بر این اساس به احتمال زیاد مرزه رشینگری و خوزستانی نه تنها گونه‌های مستقل از یکدیگر نیستند بلکه ممکن است اکسشن‌های مختلف یک گونه باشند.

differentiative assessment between satureja rechingeri jamzad and satureja khuzistanica jamzad using morphological, phytochemical, and molecular traits

due to the similarity in appearance and properties of some medicinal plants, it is necessary to identify them more precisely by various methods. accordingly, in the present study, satureja rechingeri jamzad and s. khuzistanica jamzad were investigated and compared based on morphological, phytochemical, and molecular characteristics. s. rechingeri and s. khuzistanica seeds were collected from ilam and lorestan provinces, respectively, and after scientific identification, they were planted in the research greenhouse of the research institute of forests and rangelands. the seedlings were then transferred to the experimental farm of the mentioned institute based on a t-test (n=3). several important morphological traits including inflorescence length, inflorescence stem internode length, length and calyx diameter, calyx three-large and two-short teeth length, length and corolla diameter, stamen length, stigma length, length and vegetative organ leaf width, length and leaflet width, stem diameter, plant height, number of main and sub-branches, largest and smallest canopy diameter, and length and reproductive organ leaf width were measured at full flowering stage in the third year of planting. the essential oils (eos) were extracted from the plants floral branches in the third year of planting through water distillation. the eos yield was calculated and their compounds were identified using ultra-fast gas chromatography (gc-fid). dna barcoding and its marker were used for molecular studies on these two savory species. the results showed that these two species did not differ significantly (p<0.01) for all the morphological traits examined. 13 common compounds were identified in these two species eo. s. rechingeri and s. khuzistanica eos contained 88.6% and 89.5% carvacrol, respectively. the eo yeild was obtained 3.3% for s. rechingeri and 3.04% for s. khuzistanica. these two species showed 100% nucleotide similarity with each other and were closely related to s. bachtiarica (98%). on this basis, it is probable that these two species are not only independent species, but can also be different accessions of the same species.