ریزازدیادی مرزه بختیاری (satureja bachtiarica bunge) از طریق بافت‏های سوماتیک: تکثیر انبوه و سازگاری

مرزه بختیاری (satureja bachtiarica bunge) یکی از گونه‌های انحصاری جنس مرزه‌ در ایران است که به‌واسطه دارا بودن ترکیب‌هایی نظیر کارواکرول و تیمول در اسانس و اسید رزمارینیک و سایر اسیدهای فنولیک در عصاره، دارای اثرات آنتی‌اکسیدانی و ضد میکروبی قوی و همچنین ارزش اقتصادی و دارویی است. در این مطالعه به‌منظور تولید کلون این گونه با استفاده از روش ریزازدیادی از 10 تیمار نوساقه‏ زایی و 8 تیمار ریشه‌زایی در محیط کشت پایه ms استفاده گردید. تیمارهای نوساقه ‏زایی ترکیبی از هورمون‌های سیتوکینین (kin، 2ip و tdz) و اکسین (iba و ba) با غلظت‌های مختلف بودند. تیمارهای ریشه‌زایی نیز ترکیبی از غلظت‌های مختلف هورمون‌های اکسین (iba و naa) بودند. با بررسی صفاتی از جمله تعداد و طول شاخه اصلی و فرعی، تعداد برگ، تعداد جوانه فعال جانبی و رنگ برگ، بهترین تیمار نوساقه‏زایی [iba (0/01 mg l^-1 , tdz (0.5 mg l^-1)] مشخص گردید. تعداد ریشه اصلی و فرعی نیز معیار انتخاب بهترین تیمار ریشه‌زایی [iba (0.5 mg l^-1) ,naa (0.5 mg l^-1)]بودند. از آنجا که مرزه بختیاری گیاهی دگرگشن است و دارای تنوع بالایی برای صفات مختلف از جمله متابولیت‌ها می‌باشد، هدف کاربردی از تحقیق حاضر، تولید انبوه افراد همسان به‌منظور استفاده در برنامه‌های اصلاحی بود. این هدف با ارائه پروتکل ریزازدیادی این گیاه با ارزش انجام گردید.

Satureja bachtiarica micropropagation through somatic tissues: mass propagation and adaptation

Satureja bachtiarica Bunge is one of the endemic Satureja species in Iran, which has strong antioxidant and antimicrobial properties as well as economic and medicinal vlaue due to the presence of compounds like carvacrol and thymol in the essential oil and rosmarinic acid and other phenolic acids in the extract. In this study, 10 shooting and 8 rooting treatments were used in MS medium to produce clones of this species using micropropagation method. The shooting treatments were a combination of cytokinins (Kin, 2ip, and TDZ) and auxins (IBA and BA) with different concentrations. The rooting treatments were also a combination of different concentrations of auxins (IBA and NAA). The best shooting treatment [IBA (0.01 mg l-1), TDZ (0.05 mg l-1), and 2ip (0.3 mg l-1)] was recognized by examining traits such as number and length of main and secondary shoots, number of leaves, number of lateral active buds, and leaf colour. Number of main and lateral roots were also criteria for the best rooting treatment [IBA (0.5 mg l-1) and NAA (0.5 mg l-1)] selection. Since S. bachtiarica is an allogamous plant and has a high diversity for different traits like metabolites, practical purpose of the present study was mass production of identical individuals for use in breeding programs. This purpose was done by presenting the micropropagation protocol of this valuable plant.