ارزیابی تاثیر محلول‌پاشی ملاتونین و اسید آسکوربیک بر عملکرد دانه و موسیلاژ plantago ovate forssk.

اسید آسکوربیک و ملاتونین به‌عنوان محرک‌های زیستی، با تاثیر بر متابولیت‌های گیاه موجب تحریک بیوسنتز فیتوهورمون‌ها، تسهیل و افزایش جذب عناصر غذایی، ارتقاء مکانیسم‌های دفاعی، تحریک رشد ریشه و در نهایت افزایش کیفیت و کمّیت محصول تولیدی می‌شوند. این پژوهش با هدف ارزیابی تاثیر محلول‌پاشی ملاتونین و اسید آسکوربیک بر عملکرد دانه و موسیلاژ اسفرزه (plantago ovate forssk.)، در سال 1399 در گلخانه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی بردسیر دانشگاه شهید باهنر در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد. تیمارهای آزمایشی شامل محلول‌پاشی با آب مقطر (شاهد)، ملاتونین 100 میکرومولار، اسید آسکوربیک 100 میکرومولار و ملاتونین 100 میکرومولار+ اسید آسکوربیک 100 میکرومولار بودند. اعمال تیمارهای محلول‌پاشی از زمان استقرار کامل گیاهچه‌ها (43 برگی) تا مرحله رسیدگی فیزیولوژیک دانه‌ها ادامه یافت (4 مرتبه به فاصله هر دو هفته یک‌بار). نتایج نشان داد محلول‌پاشی ملاتونین و اسید آسکوربیک (کاربرد تکی و یا توام) موجب افزایش معنی‌دار تعداد پنجه در بوته، تعداد سنبله در بوته، طول سنبله، تعداد دانه در سنبله و وزن هزاردانه اسفرزه شد. بیشترین عملکرد دانه از محلول‌پاشی ملاتونین (59.98 گرم در مترمربع) و ملاتونین + اسید آسکوربیک (61.85 گرم در مترمربع) بدون اختلاف آماری معنی‌دار با یکدیگر حاصل شد. محلول‌پاشی اسید آسکوربیک نیز به‌طور معنی‌داری افزایش 6.61 درصدی عملکرد دانه را در مقایسه با کنترل به همراه داشت. محلول‌پاشی اسید آسکوربیک، ملاتونین و اسید آسکوربیک + ملاتونین به‌ترتیب افزایش 12.29، 19.89 و 23.80 درصدی موسیلاژ را در مقایسه با کنترل به همراه داشت. کاربرد ملاتونین به‌صورت تکی و یا ترکیبی با اسید آسکوربیک، بدون اختلاف آماری معنی‌داری با یکدیگر، بیشترین تاثیر مثبت را در افزایش درصد موسیلاژ به همراه داشت. میزان عملکرد موسیلاژ در تیمارهای کنترل، اسید آسکوربیک، ملاتونین و نیز ملاتونین + اسید آسکوربیک به‌ترتیب 10.03، 13.47، 14.94 و 15.64 گرم در مترمربع بود. براساس نتایج بدست آمده می‌توان بیان داشت محلول‌پاشی ملاتونین و اسید آسکوربیک توانست عملکرد کمّی و کیفی اسفرزه را بهبود ببخشد و در بین تیمارها، کاربرد توام آنها موثرتر بود.

Effects of melatonin and ascorbic acid foliar application on grain yield and mucilage of Plantago ovata Forssk.

Ascorbic acid and melatonin as the biostimulants affect the biosynthesis of phytohormones, facilitate and increase the nutrients uptake, enhance the defense mechanisms, stimulate the root growth, and finally, increase the quality and quantity of the product by affecting the plant metabolites. This study was conducted in a randomized complete block design with three replications to investigate the effects of foliar application of melatonin and ascorbic acid on the grain yield and mucilage content of Plantago ovata Forssk. in the research greenhouse of Bardsir Faculty of Agriculture, Shahid Bahonar University of Kerman in 2020. The experimental treatments included the foliar application of distilled water (control), melatonin 100 μM, ascorbic acid 100 μM, and melatonin 100 μM + ascorbic acid 100 μM. The foliar application treatments continued from the time of complete establishment of seedlings (34 leaves) to the physiological maturity stage of seeds (four times every two weeks). The results showed that the foliar application of melatonin and ascorbic acid (single and combined application) enhanced the number of tillers per plant, number of spikes per plant, spike length, number of seeds per spike, and 1000seed weight significantly. The highest grain yield was obtained from the foliar application of melatonin (59.98 g.m2) and melatonin + ascorbic acid (61.85 g.m2) without statistically significant differences with each other. The ascorbic acid foliar application also significantly increased the grain yield by 6.61% compared to the control. The foliar application of ascorbic acid, melatonin, and melatonin + ascorbic acid increased the mucilage content by 12.29, 19.89, and 23.80%, respectively compared to the control. The application of melatonin alone or in combination with the ascorbic acid, without statistically significant differences with each other, had the greatest positive effect on increasing the mucilage percentage. The mucilage yield was obtained 10.03, 13.47, 14.94, and 15.64 g.m2 in the control, ascorbic acid, melatonin, and melatonin + ascorbic acid treatments, respectively. Based on the results, it can be concluded that the foliar application of melatonin and ascorbic acid could improve the quantitative and qualitative yield of P. ovata, and among the treatments their combined application was more effective.