تاثیر هیومیک اسید و نانوکلات آهن بر محتوای اسمولیت‌های سیاه‌دانه (nigella sativa l.) در شرایط تنش خشکی

دانه گیاه سیاهدانه (nigella sativa l.) در طب سنتی بسیاری از کشورها جهت پیشگیری و درمان بسیاری از اختلالات و بیماری‌ها از جمله سرفه، آسم، احتناق بینی، سردرد، دندان درد، کرم‌های روده‌ای، اختلالات قاعدگی، بیماری‌های گوارشی و ناتوانی جنسی مصرف می‌شود. به‌منظور بررسی تاثیر اسید هیومیک و نانوکلات آهن در شرایط تنش خشکی بر محتوای اسمولیت‌های محافظت‌کننده اسمزی از جمله گلوکز، فروکتوز، ساکاروز، پرولین، سوپر اکسید دیسموتاز، کاتالاز و پراکسیداز گیاه دارویی سیاهدانه، آزمایشی طی دو سال‌ زراعی 97-98 و 98-99 در ایستگاه تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی شهرستان اقلید انجام شد. این آزمایش به‌صورت اسپلیت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تیمار در سه تکرار صورت گرفت. کرت‌ اصلی شامل سه سطح آبیاری (50، 75 و 100 درصد آب قابل دسترس) و فاکتورهای فرعی شامل اسید هیومیک (صفر، 250 و500 میلی‌گرم در لیتر) و نانو کلات آهن (صفر، 1 و 2 گرم در لیتر) بود. نتایج نشان داد که اثر تیمارهای آبیاری، اسید هیومیک و کلات آهن بر محتوای کاتالاز، سوپراکسید دیسموتاز، گلوکز و پراکسیداز، اثر تیمارهای آبیاری بر محتوای پرولین و اثر تیمارهای آبیاری و اسید هیومیک بر محتوای ساکاروز و فروکتوز معنی‌دار بود. در تیمار 50 درصد تنش خشکی، محتوای تمام اسمولیت‌های محافظت‌کننده بالا رفت. در تیمار تنش خشکی 50 درصد، 500 میلی‌گرم در لیتر اسید هیومیک و 2 گرم در لیتر نانو کلات آهن، بیشترین میزان گلوکز، فروکتوز و ساکاروز به‌دست آمد. به‌طور کلی بر اساس نتایج این آزمایش، استفاده از کود اسید هیومیک (500 میلی‌گرم در لیتر) و نانوکلات آهن (2 گرم در لیتر) به‌منظور کاهش اثرات تنش خشکی بر گیاه سیاهدانه پیشنهاد می‌گردد.

Effects of humic acid and iron nanochelate on osmolytes content of black cumin (Nigella sativa L.) under drought stress conditions

Black cumin (Nigella sativa L.) seeds are used in the traditional medicine in many countries to prevent and treat many disorders and diseases including cough, asthma, nasal congestion, headache, toothache, intestinal worms, menstrual disorders, gastrointestinal diseases, and impotence. To study the effects of humic acid and iron nanochelate on the content of osmotic protective osmolites including glucose, fructose, sucrose, proline, superoxide dismutase, catalase, and peroxidase of medicinal plant black cumin under the drought stress conditions, an experiment was conducted as a split factorial based on the randomized complete block design with three treatments in three replications at the Agricultural and Natural Resources Research Station of Eqlid city during two crop years of 2018 and 2019. The main plot consisted of three levels of irrigation (50, 75, and 100% of available water) and subplots included humic acid (0, 250, and 500 mg l1) and iron nanochelate (0, 1, and 2 g l1). The results showed that the effects of irrigation, humic acid, and iron chelate treatments on the catalase, superoxide dismutase, glucose, and peroxidase content, irrigation treatments on the proline content, and irrigation and humic acid treatments on the sucrose and fructose content were significant. The content of all protective osmolites increased in the 50% drought stress treatment. The highest content of glucose, fructose, and sucrose was obtained in the 50% drought stress, 500 mg l1 humic acid, and 2 g l1 iron nanochelate treatment. Overall, based on the results of this experiment, the application of humic acid fertilizer (500 mg l1) and iron nanochelate (2 g l1) could be recommended to reduce the effects of drought stress on black cumin.