تاثیر تیمارهای کودی بر صفات مورفولوژیکی و کیفی خاکشیر (descurainia sophia (l.) schur) و گشنیز (coriandrum sativum l.) در سیستم بیشه‌زراعی

عملیات بیشه‌زراعی مزایای اکولوژیکی، اقتصادی و اجتماعی نسبت به کشاورزی یکپارچه دارد، اما عدم استفاده از کود و سودآوری پایین در سیستم‌های بیشه‌زراعی شاید دلیلی بر پذیرش کند این سیستم‌ها توسط کشاورزان باشد. در این تحقیق، آزمایشی به‌صورت کرت‌های دوبار خرد شده در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی به صورت فاکتوریل با سه تکرار برای بررسی اثر انواع کودهای زیستی، آلی و شیمیایی روی بهبود عملکرد، صفات کیفی و سودآوری بیشتر این نوع سیستم انجام شد. گونه دارویی در دو سطح، کود در پنج سطح و گونه درختی در دو سطح به‌ترتیب به‌عنوان عوامل اصلی، فرعی و فرعی‌فرعی در نظر گرفته شدند. گونه‌های درختی شامل گیلاس (prunus avium l.) و گردو (juglans regia l.) برای سیستم بیشه‌زراعی انتخاب شدند و گیاهان دارویی شامل گشنیز (coriandrum sativum l.) و خاکشیر (descurainia sophia (l.) schur) در زیر‌اشکوب این سیستم کشت شدند. چهار تیمار کودی شامل کود آلی دامی (3 کیلوگرم در مترمربع)+ کود آلی اسید هیومیک (اگری‌پلاس) (0.5 کیلوگرم در 100 لیتر آب در 100 مترمربع)، کود زیستی آندومیکوریز مایکومیکس (100 گرم در مترمربع)، کود باکتریایی بیوآزوسپیر (200 گرم به‌ازای هر 100 کیلوگرم بذر) و کود شیمیایی براساس آزمون خاک (75 کیلوگرم اوره، 150 کیلوگرم سوپرفسفات تریپل و 150 کیلوگرم سولفات پتاسیم در ابتدای کشت+100 کیلوگرم سولفات پتاسیم 30 روز بعد از کشت و 100 کیلوگرم دیگر 2 ماه بعد از کشت برای هر هکتار) به‌همراه شاهد (بدون کود) مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که ارتفاع بوته و وزن هزاردانه در سطح احتمال 5% و وزن تر و خشک بوته، تعداد دانه در سنبله، عملکرد دانه در بوته و هکتار و درصد پروتئین، نیتروژن، فسفر و پتاسیم بذر گیاه دارویی خاکشیر در سطح احتمال 1% تحت تاثیر معنی‌دار تیمارهای کودی قرار گرفتند. در گیاه دارویی گشنیز نیز ارتفاع بوته، عملکرد تر برگ و ساقه، تعداد دانه در چتر و بوته، عملکرد بیولوژیک و اقتصادی، درصد و عملکرد اسانس در سطح احتمال 1% تحت تاثیر معنی‌دار تیمارهای کودی قرار گرفتند. در گیاه دارویی خاکشیر، به‌ترتیب کود آلی، بیوآزوسپیر، میکوریز و کود شیمیایی بیشترین و تیمار شاهد کمترین مقدار صفات مورد بررسی را سبب شدند. در گیاه دارویی گشنیز، به‌ترتیب کود میکوریز، آلی، بیوآزوسپیر و کود شیمیایی بیشترین و تیمار شاهد کمترین مقدار صفات را موجب شدند. همچنین هر دو گیاه دارویی در کشت تلفیقی با درخت گیلاس عملکرد به مراتب بهتری را نشان دادند. در بین انواع ترکیب‌ها در کشت، کشت تلفیقی گشنیز با گیلاس به‌عنوان بهترین کشت ترکیبی انتخاب گردید.

Effects of fertilizer treatments on morphological and qualitative traits of Descurainia sophia (L.) Schur and Coriandrum sativum L. in agroforestry systems

The ecological, economic, and social benefits of agroforestry operations over the integrated agriculture are wellrecognized, but failure to use the fertilizers and low profitability of the agroforestry systems may be a reason for the low acceptance of these systems by farmers. In this study, a factorial splitsplit plot experiment was conducted in a randomized complete block design with three replications to investigate the effects of bio, organic, and chemical fertilizers on the improvement of yield, qualitative traits, and the greater profitability of this system. The medicinal species at two levels, fertilizer at five levels, and tree species at two levels were considered as the main, sub, and subsub plots, respectively. The tree species including cherry (Prunus avium L.) and walnut (Juglans regia L.) were selected for the agroforestry system and the medicinal species including coriander (Coriandrum sativum L.) and flixweed (Descurainia sophia (L.) Schur) were cultivated understorey of this system. Four fertilizer treatments including the organic manure (3 kg.m2)+humic acid organic fertilizer (AgriPlus) (0.5 kg.100 l1 of water.100 m2), Mycomix endomycorrhizal biofertilizer (100 g.m2), Bioazospir bacterial fertilizer (200 g.100 kg of seed), and chemical fertilizer based on the soil analysis (75 kg of urea, 150 kg of triple superphosphate, and 150 kg of potassium sulfate at the beginning of sowing+100 kg of potassium sulfate 30 days after sowing and another 100 kg two months after sowing per hectare) were examined with the control (without fertilizer). The results showed that the plant height and 1000seed weight at the 5% probability level and the plant fresh and dry weight, number of seeds per spike, seed yield per plant and hectare, and percentage of protein, nitrogen, phosphorus, and potassium per seeds at the 1% probability level were significantly affected by the fertilizer treatments in flixweed. In coriander, the plant height, leaves and stems fresh yield, number of seeds per umbel and plant, biological and economic yield, and percentage and essential oil yield were significantly affected by the fertilizer treatments at the 1% probability level, too. In flixweed, the organic fertilizer, bioazospir, mycorrhiza, and chemical fertilizer caused the highest amount of studied traits, respectively and the control treatment caused the lowest one. In coriander, the mycorrhizal fertilizer, organic fertilizer, bioazospir, and chemical fertilizer resulted in the highest amount of studied traits, respectively and the control treatment caused the lowest one. Also, both medicinal plants showed much better performance in the combined cultivation with the cherry tree. Among the various combinations in the cultivation, the combined cultivation of coriander with cherry tree was selected as the best one.