مقایسه میزان تریگونلین بذر در برخی از گونه‌های گیاه دارویی شنبلیله (trigonella l.)

شنبلیله (trigonella l.) یکی از مهمترین و قدیمی‌ترین گیاهان دارویی شناخته شده در جهان است که به‌دلیل داشتن ترکیب‌های موثره متنوع در درمان بسیاری از بیماری‌ها کاربرد دارد. این گیاه بیش از 135 گونه دارد که در سراسر جهان و در اغلب شرایط آب و هوایی رشد می‌کنند. تریگونلین مهمترین و فراوان‌ترین آلکالوئید و یکی از ترکیب‌های ارزشمند موجود در شنبلیله است که برای درمان دیابت و کاهش چربی خون بکار می‌رود. با توجه به این نکته که این گیاه در اغلب نقاط ایران به خوبی رشد می‌کند و به‌منظور بررسی میزان این متابولیت ارزشمند، تعداد 22 ژنوتیپ و ده گونه (t. uncata؛ t. monantha؛ t. persica؛ t. anguina؛ t. stellate؛ t. spruneriana؛ t. astroites؛ t. monspeliaca؛ t. tehranica؛ t. foenume) از جنس شنبلیله از استان‌های خوزستان، تهران و هرمزگان جمع‌آوری گردید و میزان تریگونلین آنها با استفاده از تکنیک hplc مورد سنجش قرار داده شد. نتایج نشان داد که گونه t. foenume که گونه زراعی شنبلیله است، مقدار تریگونلین بیشتری (1.34 میلی‌گرم بر گرم بذر) نسبت به سایر گونه‌ها داشت. در رتبه بعدی گونه t. tehranica با اندکی تفاوت (0.9 میلی‌گرم بر گرم بذر) قرار گرفته بود. سایر گونه‌های مورد مطالعه با فاصله زیادی در رتبه‌های بعدی قرار گرفتند. نتایج خوشه‌بندی ژنوتیپ‌ها براساس روش ward نمونه‌های مورد مطالعه را در دو گروه قرار داد. این تحقیق می‌تواند اساس کارهای بعدی برای استخراج ترکیب‌های دارویی از سایر گونه‌های شنبلیله به‌ویژه گونه‌های بومی ایران مثل t. tehranica باشد.

Comparison of trigonelline content in some species of medicinal plant of fenugreek (Trigonella L.)

Fenugreek (Trigonella L.) is one of the most important and oldest known medicinal plants in the world, used in the treatment of many diseases due to its various secondary metabolites. The plant has more than 135 species growing throughout the world and in most climates. Trigonelline is the most important and most abundant alkaloid and one of the valuable metabolites found in fenugreek that is used to treat diabetes and reduce blood lipids. In this research, 22 genotypes from 10 species of fenugreek including: T. uncata, T. monantha, T. persica, T. anguina, T. stellate, T. spruneriana, T. astroites, T. monspeliaca, T. tehranica and T. foenumgraecum were collected from Khuzestan, Tehran, and Hormozgan provinces and their trigonelline levels were measured using HPLC technique. The results showed that T. foenumgraecum and T. tehranica had higher trigonelline content (1.34 and 0.9 mg/g seed, respectively) than other species. Also, there was a significant difference between genotypes for trigonelline content. The clustering based on Ward’s method separated genotypes into two groups. This study could be the basis for further work on the extraction of pharmaceutical compounds from other fenugreek species, especially native species of Iran such as T. tehranica.