بهبود صفات فیزیولوژیک، عملکرد و اسانس زیره سبز (cuminum cyminum l.) با کاربردکودهای زیستی فسفره و آبیاری تکمیلی در شرایط کشت دیم

به‌منظور بررسی اثر سطوح مختلف آبیاری تکمیلی و کودهای زیستی بر برخی صفات فیزیولوژیک عملکرد و درصد اسانس گیاه دارویی زیره سبز (cuminum cyminum l.) آزمایشی در سال زراعی 9796 در مزرعه تحقیقات و آموزش کشاورزی یاسوج اجرا شد. آزمایش به‌صورت اسپلیت پلات در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار اجرا گردید. فاکتور اصلی شامل آبیاری تکمیلی (دیم کامل، آبیاری تکمیلی در زمان 50% گلدهی و آبیاری تکمیلی در زمان شروع دانه‌بندی) و فاکتور فرعی شامل کود زیستی (بدون کود زیستی فسفره، میکوریزا گونه glomus mosseae، کود زیستی فسفره و تلفیق میکوریزا و کود زیستی فسفره) بود. کاربرد آبیاری تکمیلی همراه با کود زیستی باعث افزایش کلروفیل کل، کاروتنوئید و کاهش مقدار پرولین شد. همچنین استفاده از کود زیستی فسفره باعث افزایش کاتالاز در گیاه گردید. اثر آبیاری تکمیلی و فسفر زیستی بر تعداد چتر در بوته، ارتفاع بوته، وزن هزاردانه و تعداد دانه در چتر معنی‌دار بود؛ بیشترین وزن هزاردانه (2.55 گرم)، عملکرد دانه (622.4 کیلوگرم در هکتار)، عملکرد زیستی (1252 کیلوگرم در هکتار) و درصد اسانس (54.86%) مربوط به تیمار مایکوریزا همراه با کود زیستی فسفره بود. در مجموع نتایج حاصل نشان داد که استفاده از کود زیستی فسفره، مایکوریزا و آبیاری تکمیلی می‌تواند باعث بهبود صفات فیزیولوژیک، عملکرد و اسانس زیره سبز در شرایط دیم ‌شود.

Improving physiological traits, yield and essential oil of cumin (Cuminum cyminum L.) via application of phosphorus biofertilizers and supplementary irrigation under dryland condition

In order to investigate the effects of different levels of supplementary irrigation and biofertilizers on some physiological traits, yield, and essential oil percentage of medicinal plant cumin (Cuminum cyminum L.), an experiment was conducted as splitplot in a randomized complete block design with three replications in the research field of Kohgiluyeh and BuyerAhmad Agricultural and Natural Resources Research and Training Center in 2017. The main plot included supplementary irrigation (complete rainfed conditions, supplementary irrigation at 50% flowering and at the start of seed formation) and the subplot included biofertilizer (no phosphorus biofertilizer, mycorrhiza Glomus mosseae, phosphorus biofertilizer, and combination of mycorrhiza and phosphorus biofertilizer). The application of supplementary irrigation with biofertilizer increased the total chlorophyll and carotenoid and decreased the proline content. Phosphorus biofertilizer also increased catalase enzyme activity in the plant. The effects of supplementary irrigation and phosphorus biofertilizer on the number of umbrella per plant, plant height, 1000seed weight and the number of seeds per umbrella were significant. The highest amount of 1000seed weight (2.55 g), seed yield (622.4 kg ha1), biological yield (1252 kg ha1), and essential oil percentage (54.86%) was obtained in the mycorrhiza treatment together with the phosphorus biofertilizer. In general, the results showed that using phosphorus biofertilizer, mycorrhiza, and supplementary irrigation can improve physiological traits, yield, and essential oil of cumin under rainfed conditions.