اثر تنش شوری بر برخی ویژگی‌های مورفوفیزیولوژیک، میزان اسانس و روابط یونی دو زیرگونه مرزنجوش (origanum vulgare l. ssp. vulgare & ssp. gracile)

مرزنجوش (origanum vulgare l.) گیاهی علفی، چندساله و متعلق به تیره نعناع است که به‌عنوان ادویه برای طعم دادن به غذاها و نیز برای اهداف طبی به‌عنوان ضدنفخ، معرق، خلط‌آور، آرام‌بخش، اشتهاآور، مدر، ضدسرفه و ضدروماتیسم مورد استفاده قرار می‌گیرد. جهت ارزیابی تاثیر تنش شوری بر برخی صفات رشدی و فیزیولوژیک، مقدار اسانس و جذب عناصر غذایی در دو زیرگونه از گیاه مرزنجوش، یک آزمایشی گلدانی به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی و در سه تکرار اجرا گردید. فاکتورهای آزمایشی شامل دو زیرگونه مرزنجوش (ssp. gracile و ssp. vulgare) و تنش شوری در چهار سطح (0، 25، 50 و 100 میلی‌مولار از nacl) بودند. نتایج نشان داد که تنش شوری تاثیر معنی‌داری بر صفات مورد اندازه‌گیری داشته است. با افزایش میزان شوری، ویژگی‌های رشدی (ارتفاع بوته، قطر ساقه، تعداد برگ و عملکرد ماده خشک)، محتوی نسبی آب برگ، شاخص کلروفیل (spad)، درصد و عملکرد اسانس، غلظت عناصر نیتروژن، فسفر، پتاسیم، نسبت پتاسیم به سدیم در برگ و ریشه کاهش، در حالی‌که مقادیر سدیم و کلر برگ و ریشه هر دو زیرگونه افزایش یافت. عکس‌العمل دو زیرگونه به سطوح مختلف تنش شوری متفاوت بود. تجمع بیشتر سدیم در ریشه‌ها و بالاتر بودن نسبت k/na در برگ‌ها نسبت به ریشه‌ها نشان‌دهنده توانایی زیرگونه‌های مرزنجوش در محدود کردن انتقال و تجمع یون‌های na+ در اندام‌های هوایی آنها می‌باشد. در مجموع یافته‌های این تحقیق نشان داد که زیرگونه vulgare به‌واسطه تجمع کمتر یون‌های سدیم و کلر، دارا بودن نسبت بالاتر k/na و کاهش کمتر در شاخص کلروفیل و عملکرد ماده خشک از میزان تحمل بیشتری در برابر تنش شوری نسبت به زیرگونه gracile برخوردار است.

Effects of salinity stress on some morphophysiological characteristics, essential oil content, and ion relations of two oregano subspecies (Origanum vulgare ssp. vulgare & ssp. gracile)

Oregano (Origanum vulgare L.) is a perennial herbaceous plant belonging to the fam. lamiaceae that is used as a spice for flavoring foods and also for medicinal purposes as carminative, diaphoretic, expectorant, sedative, stomachic, diuretic, antitussive, and antirheumatic. To evaluate the effects of salinity stress on some growth and physiological parameters, essential oil content, and nutrients absorption in two oregano subspecies, a factorial pot experiment was conducted in a completely randomized design with three replications. The experimental factors included two subspecies of oregano (ssp. vulgare and ssp. gracile) and salinity stress at four levels (0, 25, 50, and 100 mM of NaCl). The results showed that the salinity stress had a significant effect on the measured parameters. With increasing the salinity level, the growth characteristics (plant height, stem diameter, number of leaves, and dry matter yield), leaf relative water content (RWC), chlorophyll index (SPAD), percentage and essential oil yield, N, P, and K content and K/Na ratio in leaves and roots decreased, while Na and Cl content in leaves and roots of both subspecies increased. The two subspecies response to the different levels of salinity stress was different. The higher Na accumulation in the roots and higher K/Na ratio in the leaves compared to the roots indicated the ability of oregano subspecies to limit the transfer and accumulation of Na+ ions in their shoots. Overall, the findings of this study showed that the ssp. vulgare had higher tolerance to the salinity stress than ssp. gracile due to the less accumulation of Na and Cl ions, higher K/Na ratio, and lower reduction in chlorophyll index and dry matter yield.