بهبود کمّیت و کیفیت اسانس گیاه آویشن دنایی (thymus daenensis celak.) با کاربرد کود زیستی مایکوروت در سطوح مختلف آبیاری

به‌منظور بررسی اثرهای کود زیستی مایکوروت و سطوح مختلف ‌آبیاری بر درصد و ترکیب‌های اسانس آویشن دنایی (thymus daenensis celak.)، آزمایشی به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با هشت تیمار و سه تکرار در گلخانه گروه مهندسی تولید و ژنتیک گیاهی دانشکده کشاورزی دانشگاه مراغه در سال 1399 اجرا شد. فاکتورها شامل تنش خشکی در چهار سطح بدون تنش (آبیاری در حد ظرفیت مزرعه به‌عنوان شاهد)، تنش ملایم (آبیاری در 75% ظرفیت زراعی)، تنش متوسط (آبیاری در 55% ظرفیت زراعی) و تنش شدید (آبیاری در 35% ظرفیت زراعی) و کود زیستی در دو سطح تلقیح و عدم تلقیح با مایکوروت بودند. نتایج نشان داد با افزایش سطح کم‌آبی، وزن تر و خشک برگ، وزن خشک ساقه و وزن خشک کل، محتوای نسبی آب برگ، کلروفیل a، b، کل و درصد کلونیزاسیون ریشه به‌طور معنی‌داری کاهش یافتند. ولی میزان کاروتنوئید و درصد اسانس با افزایش تنش خشکی روند افزایشی را نشان دادند. بیشترین محتوی کاروتنوئید و درصد اسانس با کاربرد مایکوروت در تنش خشکی متوسط حاصل شد. تیمول، کارواکرول، پاراسیمن، 8،1سینئول، ایکاریوفیلن، بورنئول، گاماترپینن و آلفاپینن به‌عنوان اجزای غالب اسانس در تمامی تیمارها شناسایی شدند. بیشترین میزان تیمول در تنش خشکی ملایم و با کاربرد مایکوروت به‌دست آمد. همچنین بیشترین میزان کارواکرول به‌ترتیب در تنش‌های ملایم، متوسط و شدید و با تلقیح مایکوروت حاصل شد. به‌طور میانگین، با کاربرد کود زیستی مایکوروت میزان ترکیب‌های تیمول، کارواکرول، 1،8سینئول، ایکاریوفیلن، بورنئول و آلفاپینن به‌ترتیب 4.19، 45.28، 15.93، 16.33، 14.15 و 3.78 درصد نسبت به عدم کاربرد این کود زیستی افزایش یافتند. به‌طور کلی نتایج نشان داد با افزایش سطح کم‌آبیاری، بعضی صفات موفولوژیک و فیزیولوژیک آویشن کاهش معنی‌داری پیدا کردند، ولی کاربرد کود زیستی مایکوروت توانست اثرات تنش خشکی را تعدیل و موجب بهبود رشد، درصد و کیفیت اسانس گیاه گردد. بنابراین، به نظر می‌رسد استفاده از کود زیستی مایکوروت به جای کودهای شیمیایی در راستای حصول اهداف کشاورزی پایدار در کشت آویشن قابل توصیه باشد.

Improving quantity and quality of Thymus daenensis Celak. essential oil with application of Myco-Root biofertilizer under different irrigation levels

To determine the effects of MycoRoot biofertilizer and different irrigation levels on the content and essential oil compounds of thyme (Thymus daenensis Celak.), a factorial experiment was conducted in a completely randomized design with eight treatments and three replications in the greenhouse of Plant Production and Genetics department, Faculty of Agriculture, University of Maragheh, Iran, in 2020. The factors included drought stress at four levels of without stress (irrigation at field capacity (FC) as a control), mild (irrigation at 75% FC), moderate (irrigation at 55% FC), and severe (irrigation at 35% FC) stresses and biofertilizer at two levels of inoculation and noninoculation with MycoRoot. The results demonstrated that the fresh and dry weight of leaves, stem dry weight, total dry weight, leaf relative water content, chlorophylls a and b and total chlorophyll content, and root colonization percentage decreased significantly with increasing the water deficit level. However, the carotenoid content and essential oil percentage showed an increasing trend with increasing drought stress. The highest carotenoid content and essential oil percentage was obtained by using MycoRoot under moderate drought stress. Thymol, carvacrol, p < /em>cymene, 1,8cineole, (E)caryophyllene, borneol, γterpinene, and αpinene were identified as the major constituents of essential oil in the all treatments. The highest content of thymol was obtained under mild drought stress with the MycoRoot application. Furthermore, the highest content of carvacrol was recorded under mild, moderate, and severe drought stresses, respectively with the MycoRoot application. On average, the application of MycoRoot biofertilizer increased the content of thymol, carvacrol, 1,8cineole, Ecaryophyllene, borneol, and αpinene by 4.19, 48.28, 15.93, 16.33, 14.15, and 3.78%, respectively compared to not using this biofertilizer. Overall, the results showed that some morphological and physiological traits of thyme decreased significantly with increasing the water deficit levels, but the application of MycoRoot biofertilizer could amend drought stress and improve the growth, percentage and essential oil quality of the plant. Thus, the use of MycoRoot biofertilizer instead of chemical fertilizers could be recommended to achieve the sustainable agriculture in the thyme cultivation.