اثر تیمار کلشی‌سین و القای پلی‌پلوئیدی، بر اجزای عملکرد و برخی ویژگی‌های مورفولوژیک و بیوشیمیایی Lavandula Stricta Delile

اسطوخودوس (lavandula stricta delile) یکی از گونه‌های بومی ایران می‌باشد که در مناطق جنوبی ایران رشد می‌کند. القاء پلی‌پلوئیدی با استفاده از مواد شیمیایی جهش‌زا مانند کلشی‌سین، به‌عنوان یکی از روش‌های اصلاح گیاهان دارویی است که قابلیت زیادی برای استفاده از این فرایندهای تکاملی طبیعی برای بهبود محصول هدفمند وجود دارد. برای بررسی امکان‌سنجی القای پلی‌پلوئیدی در گیاه دارویی اسطوخودوس افراشته، آزمایشی به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با دو تیمار کلشی‌سین در پنج غلظت (0، 0.05، 0.1، 0.2، 0.4 درصد) به‌صورت ژل روی مریستم انتهایی گیاه و چهار زمان (8، 16، 24 و 48 ساعت) با سه تکرار و 20 واحد آزمایشی، در شرایط گلخانه‌ای اجرا شد. برای مشاهده تاثیر کلشی‌سین بر خصوصیات مورفولوژیک و بیوشیمیایی در زمان گلدهی، طول اندام هوایی، تعداد برگ اصلی، تعداد برگ فرعی، تعداد میانگره ساقه اصلی، تعداد ساقه فرعی، طول سنبله، تعداد سنبله‌ها، تعداد گل در خوشه، وزن تر و خشک اندام هوایی، وزن تر و خشک ریشه، طول ریشه، سطح برگ، طول میانگره، محتوای فنل کل، میزان فلاونوئید کل، فعالیت آنتی‌اکسیدانی، میزان قند کل و کیفیت کلروفیل اندازه‌گیری شد. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که تیمارهای مورد بررسی روی تمامی صفات بجز تعداد برگ اصلی و تعداد میانگره ساقه اصلی و طول ریشه اختلاف معنی‌دار داشت. به‌طوری که نتایج مقایسه میانگین‌ها نشان داد با افزایش غلظت و مدت زمان اعمال کلشی‌سین، ارتفاع، طول میانگره، تعداد گل و میزان قند کل کاهش و طول سنبله خوشه اصلی و محتوای فنل کل افزایش یافت. بررسی‌های فیلوسایتومتری نشان داد که میانگین اندازه ژنوم 0.73 پیکوگرم در گیاهان تحت تیمار کلشی‌سین با غلظت 0.4% در مدت زمان 48 ساعت بدست آمد، در حالی‌که میانگین اندازه ژنوم در تیمار شاهد 0.55 پیکوگرم بود. بقیه گیاهان تیمارشده در زمان و غلظت‌های متفاوت میانگین اندازه ژنوم 0.57 را نشان ‌داد. به‌طور کلی از نتایج این آزمایش برآورد می‌شود که اسطوخودوس افراشته برای القای پلی‌پلوئیدی به کلشی‌سین پاسخ مثبت نشان داده‌است و چشم‌انداز روشنی در اصلاح این گیاه با افزایش سطح پلوئیدی آن به این روش وجود دارد.

Effects of colchicine treatment and polyploidy induction on yield components and some morphological and biochemical characteristics of Lavandula stricta Delile

number of sub leaves (leaves on subbranches), number of internodes on main stems, number of lateral stems, spike length on the main panicle, number of spikes, number of flowers per panicle, fresh and dry weight of aerial parts, fresh and dry weight of roots, root length, leaf area, internode length, total phenol content, total flavonoids content, antioxidant activity, total sugar content and chlorophyll quality were measured. The results of the analysis of variance showed that the studied treatments had a significant effect on all traits except the number of main leaves, the number of internodes on main stems, and root length. The means comparison showed that with increasing the concentration and period of colchicine application, height of aerial parts, internode length, the number of flowers per panicle, and total sugar content decreased and spike length on the main panicle and total phenol content increased. Based on the results of flow cytometric analysis, the mean genome size was 0.73 pg in plants treated with colchicine at a concentration of 0.4% for 48 hours, while the mean genome size in the control plants was 0.55 pg. Plants in other treatments showed a mean genome size of 0.57. In general, the results of this experiment showed a positive response of L. stricta to colchicine for the induction of polyploidy and the possibility of using this method in the future breeding of this plant.