تاثیر محلول‌پاشی جاسمونیک اسید و 24-اپی براسینولید بر عملکرد کمّی و کیفی سیاه‌دانه (nigella sativa l.) در شرایط تنش شوری

شوری از شایع‌ترین تنش‌های غیر زنده می‌باشد که منجر به کاهش زیادی در تولید محصولات کشاورزی می‌شود.تنظیم‌کننده‌های رشد گیاه نقش مهمی در رشد و توسعه گیاه در شرایط عادی و تنش ایفاء می‌کنند. به‌منظور بررسی تاثیر محلول‌پاشی جاسمونیک اسید و 24-اپی براسینولید بر عملکرد واجزای عملکرد، درصد روغن و اسانس و برخی ویژگی‌های فیزیولوژیک سیاه‌دانه (nigella sativa l.) در شرایط تنش شوری آزمایشی به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در گلخانه تحقیقاتی دانشگاه محقق اردبیلی با سه تکرار اجرا شد. تیمارهای آزمایشی شامل 4 سطح شوری (0، 5، 10 و 15 دسی‌زیمنس بر متر nacl) و سه سطح تنظیم‌کننده‌های رشد (شاهد بدون تنظیم‌کننده رشد، 0.1 میکرومول 24اپی براسینولید و 0.5 میلی‌مول جاسمونیک اسید) بودند. نتایج مقایسات میانگین نشان داد که شوری موجب کاهش محصول بوته، تعداد دانه در کپسول، تعداد کپسول در بوته و درصد روغن دانه گردید. در حالی‌که وزن هزاردانه و مقدار پرولین را به‌طور معنی‌داری افزایش داد. تنظیم‌کننده‌های رشد نیز وزن هزاردانه و درصد روغن دانه را افزایش و مقدار پرولین را کاهش دادند. مقدار کلروفیل‌های a و b برگ با افزایش سطوح شوری کاهش یافت و در تمام سطوح شوری کاربرد جاسمونیک اسید و 24اپی براسینولید مقادیر کلروفیل‌های a و b را افزایش دادند. مقدار مالون دی‌آلدئید با افزایش سطح شوری افزایش یافت و در تمام سطوح تنش، محلول‌پاشی تنظیم‌کننده‌های رشد مقدار مالون دی‌آلدئید را کاهش دادند. به‌علاوه درصد اسانس دانه با افزایش سطح شوری و همچنین در تمام سطوح شوری با تیمار تنظیم‌کننده‌های رشدی افزایش یافت. بنابراین توصیه می‌شود در شرایط شوری برای اجتناب از خسارتهای ناشی از تنش به‌منظور افزایش اسانس سیاه‌دانه که یک ترکیب بسیار مهم در صنایع دارویی می‌باشد و همچنین افزایش درصد روغن، وزن هزاردانه و رنگدانه‌های فتوسنتزی، تنظیم‌کننده‌های رشدی براسینواستروئید و جاسمونیک اسید با هزینه اندک و به‌صورت محلول‌پاشی استفاده شود.

Effects of jasmonic acid and 24epi brassinolid on quantitative and qualitative yield of Nigella sativa L. under salinity stress condition

Salinity is one of the most common abiotic stresses, which causes a high decrease in crop production. Growth regulators play an important role in plant growth and development under normal and stress conditions. To study the effects of foliar application of jasmonic acid and 24epibrassinolide on yield and yield components, oil and essential oil percentage and some physiological characteristics of black cumin (Nigella sativa L.) under salinity stress conditions, a factorial experiment based on the randomized complete block design was conducted in the research greenhouse of Mohaghegh Ardabili University with three replications. The treatments included salinity at four levels (0, 5, 10 and, 15 ds.m1 NaCl) and plant growth regulators at three levels (control, 0.1 mmol 24epibrassinolide, and 0.5 mmol jasmonic acid). Results of mean comparisons indicated that salinity stress decreased plant yield, number of seeds per capsule, number of capsules per plant, and seed oil percentage, while significantly increased 1000seed weight and proline content. Growth regulators also increased 1000seed weight and seed oil percentage and decreased proline content. Chlorophylls a and b contents of the leaves decreased with increasing salinity levels, and the use of jasmonic acid and 24epibrassinolide increased their amounts at all salinity levels. Malondialdehyde content increased with increasing salinity levels, and plant growth regulators foliar spray decreased its content at all stress levels. Besides, the percentage of seed essential oil increased with increasing salinity levels and also with plant growth regulators application at all salinity levels. It is recommended to foliar spray the plant with 24epibrassinolide and jasmonic acid growth regulators under salinity conditions to avoid stress damages and increase black cumin essential oil, which is a very important compound in the pharmaceutical industry, as well as to enhance seed oil percentage, 1000seed weight, and photosynthetic pigments of black cumin.