اثر نوع ریزنمونه‌ بر مقدار ماده موثره تولید شده در شرایط in vitro در دو گونه betula pendula roth و betula litwinowii

یتولین و اسید بتولینیک یکی از مهمترین متابولیت‌های ضد سرطان (پوست، سینه، رحم، روده، پانکراس، مغز استخوان و غیره) و ضد ایدز می‌باشند که منبع اولیه تهیه آن درخت توس است. با توجه به در حال انقراض بودن این درختان در ایران، جایگزین نمودن روش‌های نوین کشت سلول و بافت بجای استخراج از پوست امری ضروری می‌باشد. هدف از انجام این مطالعه تعیین میزان تاثیر نوع ریزنمونه بر مقدار بتولین و بتولینیک اسید تولید شده در کالوس‌های دو گونه betula pendula و b. litwinowii در مقایسه با نمونه‌های گرفته شده از طبیعت بوده است. ریزنمونه برگ و پوست گونه‌های مذکور با هدف کالزایی در محیط کشت پایه wpm حاوی 1 میلی‌گرم بر لیتر bap و 0.1 میلی‌گرم بر لیتر 2,4d کشت شدند. میزان بتولین و اسید بتولینیک کالوس‌های سه ماهه با استفاده از تکنیک hplc ارزیابی و با میزان موجود در ساقه‌های یک سانتی‌متری دو گونه (نمونه‌های گرفته شده از طبیعت) مقایسه شد. ریزنمونه پوست به‌مراتب موفق‌تر از ریزنمونه برگ در کالزایی عمل نمود و در عین حال میزان ماده موثره بیشتری نیز در آن القاء شد. میزان بتولین و اسید بتولینیک استخراجی از عصاره پوست طبیعی b. pendula به‌ترتیب 5.227 و 2.909 درصد و b. litwinowii به‌ترتیب 649/5 و 519/2 درصد بود. همچنین کالوس‌های حاصل از پوست b. pendula و b. litwinowi به‌ترتیب دارای 0.0226 و 0.016 درصد بتولین و 0.0525 و 0.057 درصد اسید بتولینیک بودند. به‌طور کلی ریزنمونه پوست در هر دو گونه توس، باعث القاء مقدار بیشتری ماده موثره نسبت به ریزنمونه برگی در شرایط in vitro شد.

Effects of explant type on callogenesis and the amount of betulin and betulinic acid produced under in vitro conditions in two birch species (Betula spp.)

Betulin and betulinic acid are from the most important anticancer and antiHIV metabolites, and the birch species (Betula spp.) bark is considered as the primary source of these metabolites. Due to the extinction of these tree species in Iran, it is necessary to replace the metabolites extraction from the birch bark with modern methods such as cell and tissue culture to produce the metabolites. The aim of this study was to determine the effect of explant type on the amount of betulin and betulinic acid produced in calli of two birch species B. pendula and B. litwinowii under in vitro conditions compared to the amount of metabolites extracted from the tree bark. Bark and leaf explants of two mentioned species were cultured in WPM medium containing 1 mg/L BAP and 0.1 mg/L 2,4D for callogenesis. The amount of betulin and betulinic acid in threemonth calli was measured using the HPLC technique and compared with the amount of these metabolites in onecentimeter stem bark samples taken from nature. The bark explant was more successful in callogenesis, and calli derived from this explant had more active ingredients. The amount of betulin and betulinic acid from the extract of bark sample taken from nature was respectively obtained to be 5.23 and 2.91 percent for B. pendula, and 5.65 and 2.52 percent for B. litwinowii. Moreover, calli derived from the bark explant of B. pendula and B. litwinowii contained 0.023 and 0.016 percent of betulin and 0.053 and 0.057 percent of betulinic acid, respectively. Generally, the results indicated that the bark explant was more capable of callogenesis and secondary metabolite induction than the leaf explant in both birch species under in vitro conditions.