استخراج و جداسازی رنگ‌ روناس (rubia tinctorum l.) با سه حلال در فصول مختلف و کاربرد آن برای مطالعات یاخته‌شناسی

در مطالعات یاخته‌شناسی، برای تفکیک اجزای سلول‌ها که شفاف هستند از رنگ‌ها استفاده می‌شود. بیشتر رنگ‌های مورد استفاده سنتزی بوده به انسان و محیط صدمه می‌زنند. در حالی‌که رنگ‌های با منشا گیاهی ایمن هستند. از دوران باستان، در ایران از ریشه‌های گیاه روناس (rubia tinctorum l.) که سرشار از رنگ‌های طبیعی هستند در صنایع نساجی استفاده می‌شده است. در این پژوهش رنگ‌های ریشه‌های روناس در انتهای سه فصل بهار، تابستان و پاییز با سه حلال آب، اتانول و اسید ضعیف جدا و انواع رنگ‌های آنها با کروماتوگرافی کاغذی جدا شد. از روناس رنگ استوروناسین تهیه و برای رنگ‌آمیزی سلول‌های روپوست و نگهبان روزنه، گرده‌های گل و مطالعه تقسیم میتوز سلول‌های گیاهی استفاده شد. نتایج نشان داد که بهترین حلال برای جداسازی رنگ‌های روناس، آب است. نتایج کروماتوگرافی نشان داد که نوع و تعداد رنگ‌ها، در عصاره آبی ریشه روناس در سه فصل مشابه است ولی میزان برخی از آن ها در آخر تابستان بیشتر به دست آمد. رنگ های محلول در الکل بیشتر در عصاره اتانولی ریشه در آخر بهار مشاهده شدند. از عصاره اسیدی تنها یک رنگ زرد جدا شد که احتمالا آلیزارین باشد. رنگ آمیزی سلول ها با استوروناسین در همه موارد نشان داد که این رنگ قابل مقایسه و حتی بهتر از استوکارمن است. این رنگ، هسته و کروموزوم ها را در یک زمینه شفاف به رنگ قهوه ای در آورد. به طور کلی نتایج نشان داد که این رنگ می تواند جایگزین رنگ های سنتزی در آزمایشگاه های آموزشی و تحقیقاتی یاخته شناسی گیاهی شود.

Dye extraction and separation in Rubia tinctorum L. with three solvents in three seasons and its application for cytological studies

In cytology studies, colors are used to differentiate the components of cells that are transparent. Most of the dyes are synthetic and can harm human and environment. Herbal dyes are safe. Since ancient times in Iran, the natural dye of madder (Rubia tinctorum L.) has been used in the textile industry. In this research, the madder root dye was extracted with water, ethanol and acid at the end of spring, summer and autumn and its colors were separated by paper chromatography. Acetoronacin was prepared from the dye extracted from madder. Acetoronacin  was used to stain epidermal cells, stomata guard cells, pollen, and the plant mitosis. The results showed that the best solvent to isolate the dye of madder was water. Chromatography results showed that the type and number of colors (5 colors) in the aqueous extract of madder root in the three seasons were similar, but some of them were higher at the end of the summer. Soluble colors in alcohol (3 colors) were observed in the ethanolic extract at the end of spring. Only one yellow color, probably alizarin, was isolated from the acid extract. Staining the cells with acetoronacin in all cases showed that the color was comparable and even better than acetocarmine. Nuclei and chromosomes of cells were stained brown by staining with acetoronacin in a transparent background. In general, the results showed that this dye can replace the synthetic dyes in the plant cell research laboratories.