بهبود عملکرد بذر ژنوتیپ‌های زیره سبز (cuminum cyminum l.) با استفاده از شاخص‌های مختلف گزینش در شرایط تنش خشکی

برای بهبود صفات پیچیده‌ای مانند عملکرد، یکی از موثرترین روش‌ها در گزینش ژنوتیپ‌های مطلوب، استفاده از شاخص‌های انتخاب می‌باشد. در این پژوهش‌، به‌منظور ارزیابی کارایی روش‌های مختلف انتخاب در شرایط تنش، 49 ژنوتیپ برتر زیره سبز (cuminum cyminum l) منتخب سال دوم یک طرح دوساله، در یک آزمایش مزرعه‌ای در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با دو تکرار در شرایط تنش خشکی در سال 1391 در مزرعه پژوهشی دانشگاه شهید باهنر کرمان مورد ارزیابی قرار گرفتند. شاخص‌های انتخاب اسمیت هیزل 1 و 2 و پسکبیکر براساس هفت صفت ارتفاع بوته، تعداد شاخه فرعی، تعداد چتر، تعداد چترک، تعداد دانه در بوته، وزن بذر بوته و وزن اندام هوایی بوته محاسبه شدند. همچنین پاسخ‌های مستقیم و همبسته این صفات همراه عملکرد دانه در شرایط تنش خشکی بدست آمد. هر سه شاخص در دو شکل، همراه با عملکرد و بدون عملکرد نیز مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج پاسخ مستقیم و همبسته صفات نشان داد که در شرایط تنش ژنوتیپ‌هایی با تعداد دانه در بوته و تعداد چترک بیشتر از توان عملکرد بالاتری برخوردار بودند. در شاخص‌های اسمیتهیزل 1 و 2، صفت تعداد دانه در بوته و تعداد چترک بالاترین پاسخ به انتخاب را داشتند، در حالی که در شاخص پسکبیکر صفت تعداد شاخه فرعی بالاترین پاسخ به انتخاب را به خود اختصاص داد. نتایج حکایت از این داشت که شاخص انتخاب اسمیت-هیزل بالاترین کارایی انتخاب را دارد و می‌تواند برای انتخاب ژنوتیپ‌های مناسب در برنامه اصلاحی زیره سبز در شرایط تنش خشکی مورد استفاده قرار گیرد.

Improving the seed yield of cumin (Cuminum cyminum L.) genotypes using different selection indices under drought stress conditions

In order to improve complex traits such as yield, one of the most effective approaches to select the desired genotypes is the use of selection indices. In this research, in order to evaluate the efficiency of different selection methods under stress conditions, 49 top cumin (Cuminum cyminum L.) genotypes, selected in the second year of a twoyear plan were evaluated. This research was conducted as a field experiment in a randomized complete block design with two replications under drought stress conditions in 2012 at the research farm of Shahid Bahonar University of Kerman. The selection indices SmithHazel 1 and 2 and PesekBaker were computed based on seven traits including plant height, number of lateral branches, umbels, umbellules, seeds, seeds weight and aerial parts weight (traits/plant). Also, the direct and correlated responses of these traits with seed yield were obtained. All three indices were evaluated in two forms, along with yield and without yield. The results of direct and correlated response of traits showed that genotypes with higher number of seeds and umbelluleshad higher yield potential. In the SmithHazel 1 and 2 indices, two traits including the number of seeds and umbelluleshad the highest response to the selection, while in the PesekBaker index, the number of branches was the highest response to the selection. The results indicated that the SmithHazel index had the highest selection efficiency and could be used to select appropriate genotypes in the cumin breeding programs under drought stress conditions.