مقایسه بازده و ترکیب‌های تشکیل‌دهنده اسانس گل، برگ، ساقه و سرشاخه گلدار tanacetum polycephalum schultz. bip. subsp. polycephalum در شرایط مزرعه

گونه tanacetum polycephalum از خانواده کاسنی و جنس مینا، گیاهی معطر و چندساله و دارای خواص دارویی متعدد است. در این تحقیق به‌منظور بررسی و مقایسه کمّی و کیفی اسانس سرشاخه گلدار و هر یک از اجزای آن (گل، برگ و ساقه) به‌صورت مجزا، برای اولین بار، ابتدا بذر t. polycephalum schultz. bip. subsp. polycephalum از استان کردستان (اطراف شهرستان قروه) جمع‌آوری و در مزرعه تحقیقاتی ایستگاه تحقیقات البرز، واقع در شهرستان کرج وابسته به موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، کشت شد. پس از جمع‌آوری اندام هوایی گیاه در زمان اوج گلدهی، جدا کردن اندام‌ها و خشک کردن در سایه، اسانس‌گیری به روش تقطیر با آب انجام شد. اسانس‌های حاصل با استفاده از دستگاه‌های گاز کروماتوگرافی (gc) و گاز کروماتوگرافی متصل به طیف‌سنج جرمی (gc/ms) مورد تجزیه کمّی و کیفی قرار گرفتند. بیشترین بازده اسانس (w/w نسبت به وزن خشک) از سرشاخه گلدار (0.87%) و کمترین بازده اسانس از ساقه (0.12%) بدست آمد. بازده اسانس برگ، 0.61% و گل نیز 0.46% بود. عمده‌ترین ترکیب‌های تشکیل‌دهنده اسانس سرشاخه گلدار کامفور (35.5%)، سیس کریزانتنول (10.1%) و آلفاترپینن (9.5%) بودند. در حالی‌که در اسانس گل 8/25% کامفور و 21.4% ترانس کریزانتیل استات وجود داشت. در اسانس برگ نیز 25.4% کامفور، 2/13% آلفا-رپینن و 11.2% سیس کریزانتنول وجود داشت. در حالی‌که ترکیب‌های عمده اسانس ساقه ترانسبتافارنزن (39.7%) و کامفور (8.5%) بودند. براساس نتایج این تحقیق، اگر هدف از استخراج اسانس این گیاه دستیابی به کامفور و سیس کریزانتنول، به‌ترتیب اسانس‌گیری از سرشاخه گلدار و برگ قابل‌توصیه است، اما برای دریافت میزان بیشتر ترانس کریزانتیل استات، اسانس‌گیری از گل قابل توصیه است.