بررسی کمّیت و کیفیت اسانس اکسشن‌های آویشن کوهی (thymus kotschyanus boiss. & hohen.) کشت شده در استان یزد

آویشن کوهی (thymus kotschyanus boiss. & hohen.) گیاهی دارویی، بوته‌ای و چندساله است که در برخی مناطق ایران ازجمله استان یزد به‌صورت خودرو رویش دارد. این تحقیق به‌منظور تعیین اکسشن(های) برتر آویشن کوهی کشت شده از لحاظ کمّیت و کیفیت اسانس در ایستگاه تحقیقات گیاهان دارویی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان یزد به اجرا درآمد. بذرهای 19 اکسشن این گیاه جمع‌آوری شده از رویشگاه‌های طبیعی، در گلخانه کشت و نشاء‏های حاصل به مزرعه منتقل  شدند. در سال دوم سرشاخه‌های گیاه در مرحله 50% گلدهی برداشت و در سایه خشک گردیدند. اسانس‌گیری به روش تقطیر با آب انجام و پس از تعیین بازده اسانس اجزاء تشکیل‌دهنده اسانس شناسایی شدند. تجزیه خوشه‌ای براساس بازده ترکیب عمده تشکیل‌دهنده اسانس اکسشن‌ها را در سه گروه غنی از تیمولپاراسیمن (tk2، tk6، tk13، tk16، tk18، tk19)، کارواکرولتیمول (tk1، tk3، tk4، tk5، tk7، tk11، tk14، tk15، tk17) و ژرانیوللینالول (tk8، tk9، tk10، tk12) را قرار داد. براساس نتایج این بررسی، اکسشن tk7 با منشا استان آذربایجان‌غربی با 3/42% اسانس و میزان تولید اسانس 36/4 کیلوگرم در هر هکتار و 63/8% کارواکرول و اکسشن tk14 با منشا استان تهران با 2/2% اسانس و میزان تولید اسانس 35/5 کیلوگرم در هر هکتار و 47/2% کارواکرول و تیمول و اکسشن tk5 با منشا آذربایجان‌غربی با 2/4% اسانس و میزان تولید 38/3 کیلوگرم در هر هکتار اسانس و 57% تیمول و کارواکرول به‌عنوان اکسشن‌های برتر گونه thymus kotschyanus معرفی شدند.