بیست و پنج سال روش‌شناسی علم طراحی در پژوهش‌های حسابداری: تحلیل کتاب‌سنجی

روش‌شناسی علم طراحی، رهیافتی راه‌حل‌محور برای تعقیب پژوهش‌هایی است که فراتر از فهم وضع موجود، به دنبال خلق وضع مطلوب از طریق ارائۀ مصنوعات نوآورانه و بدیع است. با وجود کاربرد گسترده این روش‌شناسی در دیگر رشته‌های فنی و مدیریتی و البته گذشت بیش از دو دهه از نخستین پژوهش علم طراحی در حسابداری، ظرفیت آن به‌قدر مقتضی شناخته نشد، مگر در چند سال اخیر که با استقبال بی‌سابقه پژوهشگران حسابداری مواجه گردید. باهدف واکاوی روندهای موضوعی، شناسایی کنشگران اثرگذار و نیز نگاشت ساختار فکری و مفهومی پژوهش‌های حسابداری مرتبط با روش‌شناسی علم طراحی، در این پژوهش برای نخستین بار، با استفاده از فنون هم‌واژگانی، هم‌نویسندگی، مصورسازی نقشه علمی و ابرواژگان، به تحلیل کتاب‌شناختی 51 مقاله منتشره تا سال 2023 در مجلات نمایه‌شده در آخرین فهرست شورای روسای دانشکده‌های علوم مالی استرالیا در نرم‌افزارهای ووس ویور، مایکروسافت اکسل و زبان پایتون پرداخته‌شد. طبق یافته‌های این مطالعه، بیش از نیمی از تولیدات پژوهشی مربوط به سال‌های 2020 تا 2023 است که دلالت بر اقبال نوظهور پژوهشگران حسابداری به این روش‌شناسی دارد. غالب‌ترین حوزه‌های موضوعی در مقالات علم طراحی، حسابرسی و کنترل است که با کاربرد فناوری‌های نوین و تکنیک‌های تحلیل‌شناسی داده‌ها همراه بوده است. پراستنادترین اثر، مقالۀ «روش‌شناسی پژوهش علم طراحی و کاربرد آن در پژوهش سیستم‌های اطلاعاتی حسابداری» اثر گویدو گیرتس (2011) که تاکنون 140 استناد صرفاً در پایگاه دادۀ اسکوپس دریافت کرده است. پرکارترین نویسنده میکلوس وسارهلی با 6 مقاله است که هم‌زمان بیشترین ارتباطات علمی را با سایر نویسندگان این حوزه داشته و دانشگاه محل فعالیت وی، یعنی دانشگاه ایالتی نیوجرسی امریکا، با 8 مقاله، پرکارترین دانشگاه شناخته شد. گویدو گیرتس با دریافت 177 ارجاع از دو مقالۀ خود، پراستنادترین نویسنده در حوزۀ علم طراحی در پژوهش حسابداری شناخته می‌شود که به این واسطه، دانشگاه متبوع وی یعنی دانشگاه دلور امریکا نیز پر استنادترین دانشگاه به‌حساب می‌آید. کشور امریکا مجموعاً با 33 مقاله و 555 ارجاع پرکارترین و پرارجاع‌ترین مقالات را به خود اختصاص داده است. مجلۀ بین‌المللی سیستم‌های اطلاعاتی حسابداری با انتشار 20 مقاله و دریافت 464 ارجاع، بیشترین تعداد نشر و ارجاع را دارد. یافته‌های پژوهش حاضر، با آشکارسازی عوامل و روابط کتابشناختی و جهت‌گیری موضوعی پژوهش‌های علم طراحی در حسابداری، ضمن آگاهی بخشی به پژوهشگران و سیاست‌گذاران علمی از وضعیت و روند این روش‌شناسی، مبنایی برای توسعه و تعقیب پژوهش‌های راه‌حل محور و کاربردی در قلمرو حسابداری فراهم می‌نماید.

twenty-five years of design science methodology in accounting research: a bibliometric analysis

design science research methodology (dsrm) is a solution-oriented approach for conducting research that transcends mere understanding of existing situations, aiming to generate innovative and novel artifacts to realize desired outcomes. despite its widespread use in other technical and managerial domains, and more than two decades since the first exploration of dsrm in accounting literature, its true potential went largely unrecognized until the recent years, when it gained unprecedented recognition from accounting researchers. in this pioneering research, we analyze trends, identify influential figures, and map the intellectual and conceptual landscape of accounting research related to dsrm. utilizing co-word analysis, co-authorship techniques, as well as scientific mapping and word cloud visualization, we scrutinize 51 articles from journals indexed in the most recent australian business deans council (abdc) list from 2023. our findings reveal that more than half of the research output is concentrated in the four-year period spanning from 2020 to 2023, signaling a growing interest among accounting researchers in this methodology. the dominant subject areas in design science articles are audit and control, coupled with the integration of emerging technologies and data analytics techniques. the most cited work is guido geerts (2011) paper, a design science research methodology and its application to accounting information systems research with 140 citations in the scopus database alone. the most prolific author, miklos vasarhelyi, has authored six articles and boasts the most scientific connections with other researchers in this field. the state university of new jersey, usa, where vasarhelyi is affiliated, stands as the most prolific institute with eight articles. guido geerts receives 177 references from his two articles, earning him the title of the most cited author in the realm of design science in accounting research, while the university of delaware, where he is affiliated, is also the most cited university. among countries contributing to this field, the united states leads with the highest number of productive articles and references, totaling 33 articles and 555 references. the international journal of accounting information systems has published the most articles (20) and received the most references (464). the findings of this research illuminate bibliographic factors, relationships, and thematic orientations within design science research in accounting. they inform researchers and policymakers about the current status and trajectory of this methodology, providing a foundation for the advancement of solution-oriented and applied research in the field of accounting.