بررسی روند بهبود عملکرد دانه‌ی جو دیم در طی نیم قرن اخیر در استان گلستان

به‌‌منظور بررسی تغییرات شاخص برداشت، عملکرد بیولوژیک، عملکرد و اجزای عملکرد دانه در ژنوتیپ‌‌های جدید و قدیمی جو در گنبد کاووس آزمایشی در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با چهار تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه گنبد کاووس در سال زراعی 93-1392 انجام شد. تیمارهای مورد بررسی در این آزمایش، 9‌رقم جو شامل صحرا، دشت، ترکمن، گرگان‌4، نیمروز، ماهور، خرم، ریحان و یوسف بودند. نتایج نشان داد که ارقام از نظر صفات مورد مطالعه با هم اختلاف معنی‌داری دارند. بیش‌ترین وزن دانه مربوط به رقم ماهور، 33/37‌میلی‌گرم و کم‌ترین رقم ترکمن با 66/22‌میلی‌گرم در متر‌مربع بود، بیش‌ترین تعداد دانه در سنبله مربوط به رقم ترکمن و کم‌ترین رقم ماهور بود، رقم ماهور بیش‌ترین و یوسف کم‌ترین تعداد سنبله را در متر‌مربع به‌خود اختصاص دادند، نتایج نشان داد که در ارقام 2‌ردیفه مانند رقم ماهور، طی روند اصلاح تعداد پنجه در بوته افزایش یافته است و در ارقام جدید شش ردیفه تلاشی در این جهت صورت نگرفته است. بیش‌ترین عملکرد دانه مربوط به رقم یوسف با 33/388‌گرم در مترمربع بود و کم‌ترین عملکرد مربوط به رقم ترکمن با 33/243‌گرم در متر‌مربع بود. بیش‌ترین شاخص برداشت در رقم صحرا 66/32 درصد و کم‌ترین آن در رقم ترکمن با 33/20 درصد مشاهده شد. افزایش عملکرد در ارقام جدید دوردیفه مثل ماهور را می‌توان افزایش وزن دانه و تعداد پنجه در متر‌مربع نسبت به ارقام قدیم 2‌ردیفه دانست و در ارقام شش ردیفه مثل یوسف در مقایسه با ارقام قدیم شش ردیفه مثل ترکمن تنها افزایش وزن دانه باعث افزایش عملکرد گردیده است. هم‌چنین تجزیه مسیر نشان داد که تعداد دانه در سنبله بیش‌ترین تاثیر را بر عملکرد دانه داشت. به‌طور کلی نتایج نشان داد که بیش‌ترین عملکرد مربوط به ارقام جدید بوده و شاخص برداشت طی زمان افزایش یافته است.