|
|
|
|
تاثیر تغییر اقلیم بر کشاورزی ایران: 2- پیش‌بینی تولید محصولات زراعی و راهکارهای سازگاری
|
|
|
|
|
|
|
|
نویسنده
|
کوچکی علیرضا ,نصیری محلاتی مهدی
|
|
منبع
|
پژوهشهاي زراعي ايران - 1395 - دوره : 14 - شماره : 1 - صفحه:1 -20
|
|
|
|
|
چکیده
|
شواهد موجود نشان می‌دهد تغییر جهانی اقلیم بسیاری از متغیرهای اقلیمی کشاورزی ایران را در چند دهه آینده تحت تاثیر قرار خواهد داد. با این حال مطالعات اندکی در مورد پی‌آمدهای آن بر تولید گیاهان زراعی در سطح ملی انجام شده است. در این تحقیق عملکرد گندم، ذرت، نخود و چغندرقند به‌عنوان 4 گونه مهم زراعی در شرایط اقلیمی سال 2050 میلادی با مقادیر فعلی مقایسه و تغییرات آن مورد ارزیابی قرار گرفته است. شرایط اقلیمی سال هدف براساس یک سناریوی استاندارد به‌وسیله مدل گردش عمومی gfdl برآورد شد و نتایج به‌عنوان داده‌های آب و هوایی در مدل سوکروز که قبلاً به‌وسیله داده‌های آزمایشی برای گونه‌های تحت بررسی تعیین اعتبار شده بود مورد استفاده قرار گرفت. نتایج نشان داد که میانگین عملکرد گندم، ذرت، نخود و چغندر در سال هدف در مناطق مختلف کشور به‌ترتیب 6/18، 1/19، 6/6 و 20 درصد کاهش خواهد یافت. این کاهش عمدتاً به دلیل افزایش دما بوده و افزایش غلظت دی اکسید کربن تنها در حدود 6/5 درصد از اثرات منفی دمای بالا را جبران می‌کند. آنالیز رگرسیون بر روی نتایج نشان داد که عملکرد گیاهان تحت بررسی به‌ازای هر c°1 افزایش دما در طی کل دوره رشد بین 9 تا 17 درصد کاهش می‌یابد. البته در مورد گندم و ذرت کاهش عملکرد تا حد زیادی تابع میزان افزایش دما در طی دوره پر شدن دانه خواهد بود. افزایش دما، طول کل دوره رشد و نیز طول دوره پر شدن دانه را در گیاهان دانه‌ای کاهش خواهد داد. نتایج حاکی از این بود که در ذرت و گندم کاهش طول دوره پر شدن دانه و در نخود و چغندر کاهش طول دوره رسیدگی (کاشت تا برداشت) عامل اصلی کاهش عملکرد می‌باشد. با توجه به مقدار ضریب تبیین بین متغیرهای مختلف، به‌طور متوسط در حدود 60 درصد از تغییرات عملکرد 4 محصول تحت بررسی با افزایش دما توصیف می‌شود و به همین دلیل تغییرات مکانی عملکرد این محصولات در مناطق مختلف کشور با الگوی مکانی تغییرات دما در سال 2050 منطبق است. بنابراین راهکارهای سازگاری به شرایط اقلیمی سال هدف باید به‌گونه‌ای طراحی شوند که اثرات سوء دماهای بالا به‌ویژه در مراحل حساس رشد را کاهش دهند. ارزیابی روش‌های سازگاری از طریق شبیه‌سازی نشان داد که تغییر تاریخ کاشت و افزایش مقاومت به گرما روش‌های موثری برای سازگاری به شرایط اقلیمی آینده در محصولات تحت بررسی می‌باشد.
|
|
کلیدواژه
|
تغییرات عملکرد ,راهکارهای سازگاری ,طول دوره رشد ,گرمایش جهانی
|
|
آدرس
|
دانشگاه فردوسی مشهد, گروه زراعت دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد, ایران, دانشگاه فردوسی مشهد, گروه زراعت دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد, ایران
|
|
پست الکترونیکی
|
akooch@um.ac.ir
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Authors
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|