تاثیر ترکیب‌های مختلف کشت مخلوط آفتابگردان (helianthus annus l.)، لوبیا‌قرمز (phaseolus calcaratus l.) و کنجد (sesamum indicum l.) بر عملکرد و اجزای‌عملکرد

به‌منظور بررسی و مقایسه ترکیب‌های مختلف کشت‌مخلوط سه گونه زراعی آفتابگردان (helianthus annus l.)، لوبیا‌قرمز (phaseolus calcaratus l.) و کنجد (sesamum indicum l.) بر خصوصیات رشدی، عملکرد و اجزای‌عملکرد، آزمایشی در مزرعه تحقیقاتی دانشکده ‌کشاورزی دانشگاه ‌فردوسی ‌مشهد در دو سال زراعی 89-1388 و 90-1389 در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با شش‌تیمار و چهار‌تکرار انجام شد. ترکیب‌های مختلف کشت‌مخلوط شامل مخلوط ردیفی آفتابگردان، کنجد و لوبیا (a)، مخلوط ردیفی آفتابگردان، کنجد و لوبیا‌قرمز (دو ردیف از هر گونه) (b)، مخلوط نواری آفتابگردان، کنجد و لوبیا‌قرمز (چهار ردیف از هر گونه) (c) و کشت‌های خالص آفتابگردان (d)، لوبیا (e) و کنجد (f) (12 ردیف از هر گونه) بود. نتایج نشان‌داد که اثر ترکیب‌های مختلف کشت‌مخلوط بر خصوصیات رویشی، اجزای‌عملکرد، عملکرد‌بیولوژیک، عملکرد‌ دانه و شاخص‌برداشت آفتابگردان، کنجد و لوبیا‌قرمز معنی دار (01/0p <) بود، ولی اثر سال بر عملکرد و اجزای‌عملکرد سه گونه زراعی غیر‌معنی‌دار بود. با تغییر ترکیب کاشت از کشت‌ردیفی به‌سمت کشت‌خالص مقدار آن‌ها برای لوبیا و کنجد افزایش و برای آفتابگردان کاهش‌یافت. بیش‌ترین مقدار عملکرد‌بیولوژیک و عملکرد‌ دانه کنجد، میانگین دو سال (به‌ترتیب با 4751 و 2207‌کیلوگرم در هکتار) و لوبیا (به‌ترتیب با 6588 و 2719‌کیلوگرم در هکتار) برای کشت‌خالص و بیش‌ترین مقدار عملکرد‌بیولوژیک و عملکرد‌ دانه برای آفتابگردان برای کشت‌مخلوط ردیفی (12429، 5545‌کیلوگرم در هکتار) به‌دست آمد. ارزیابی نسبت برابری‌زمین (ler) نشان‌داد که بیش‌ترین ler با 34/1 برای ترکیب ردیفی و کم‌ترین ler با 01/1 برای ترکیب نواری چهار‌ردیفه مشاهده‌شد. بدین‌ترتیب، به‌تدریج با تغییر روش کشت ردیفی به‌سمت مخلوط‌نواری، ler کاهش پیدا‌کرد.