اثر تنش یخ‌زدگی بر درصد نشت‌الکترولیت‌ها و بقاء گیاهچه‌های خاکشیر (descurainia sophia l.)

به‌منظور بررسی تحمل گیاه دارویی خاکشیر به تنش یخ‌زدگی آزمایشی در پاییز 1387 به‌صورت فاکتوریل و در قالب طرح کاملا تصادفی با سه‌تکرار در دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد انجام‌شد. عوامل آزمایش شامل پنج‌اکوتیپ خاکشیر ( اقلید، سبزوار، همدان، تربت‌جام و نیشابور) و 10‌دمای یخ‌زدگی (از صفر تا 18- درجه سیلسیوس با فواصل 2‌درجه سیلسیوس) بود. گیاهان تا مرحله پنج-هفت‌برگی در شرایط آب‌و‌هوای طبیعی رشد‌یافته و با سرما خو گرفتند. سپس برای اعمال دماهای یخ‌زدگی به فریزر ترموگرادیان منتقل‌شدند. میزان پایداری غشاء سیتوپلاسمی با‌استفاده از آزمون نشت الکترولیت‌ها ارزیابی و سپس دمای کشنده 50‌درصد، نمونه‌ها بر اساس درصد نشت‌الکترولیت‌ها (lt50el) تعیین‌شد. به‌منظور بررسی میزان هم‌بستگی بین درصد نشت الکترلیت‌ها با درصد بقاء، گیاهان باقی‌مانده به‌گلخانه منتقل و پس از 21‌روز بازیافت، درصد بقاء و سپس دمای کشنده 50‌درصد گیاهان بر اساس درصد بقاء (lt50su) محاسبه‌شد. نتایج نشان‌داد که بر اساس شاخص‌های lt50el و lt50su، اکوتیپ‌های همدان، سبزوار و تربت‌جام تحمل به یخ‌زدگی بیش‌تر ی نسبت به اکوتیپ‌های نیشابور و اقلید داشتند. بر مبنای شاخص lt50su، اکوتیپ همدان پتانسیل تحمل به یخ‌زدگی تا دمای 12- درجه سیلسیوس را دارا بود. در این بررسی بین درصد نشت‌الکترولیت‌ها و درصد بقاء رابطه منفی و قوی (***72/0-r=) وجود داشت. هم‌چنین بین lt50el و lt50su هم‌بستگی مثبت و بالایی (*53/0r=) دیده‌شد.