ارزیابی روابط هورمون‌های اکسین و سیتوکینین بر عملکرد و اجزای عملکرد دانۀ ذرت در شرایط تنش خشکی

کاهش رشد گیاه در شرایط تنش خشکی نتیجه بر‌هم‌خوردن تعادل هورمون‌ها می‌باشد، بنابراین کاربرد خارجی تنظیم‌کننده‌های رشد می‌تواند عاملی در جهت معکوس‌کردن تنش‌های غیر‌زنده باشد. این مطالعه به‌منظور ارزیابی کاربرد هورمون‌های سیتوکینین و اکسین بر عملکرد دانه و اجزای آن در ذرت سینگل‌کراس‌704 در شرایط تنش خشکی اجرا شد. آزمایش در سه‌محیط جداگانه، شامل محیط بدون‌تنش خشکی، تنش خشکی در مرحلۀ رشد‌رویشی و تنش خشکی در مرحلۀ رشد‌زایشی انجام شد. هورمون‌های سیتوکینین در سه‌سطح (شاهد، محلول‌پاشی در مرحلۀ پنج تا شش‌برگی و هشت تا ده‌برگی) و اکسین در سه‌سطح (شاهد، محلول‌پاشی در مرحلۀ ظهور ابریشم و 15‌روز پس از ظهور ابریشم) در هر محیط در سه‌تکرار به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در مزرعه موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر کرج در سال‌ زراعی 1392‌اجرا شد. بیش‌تر‌ین عملکرد دانه در محیط بدون‌تنش و مصرف هورمون اکسین در مرحلۀ ظهور ابریشم به‌ترتیب با میانگین 80/12 و 24/12‌تن در هکتار حاصل‌شد. اختلاف عملکرد دانه در شرایط تنش زایشی و بدون‌تنش معنی‌دار بود و 21/49‌درصد نسبت به‌محیط بدون‌تنش افت کرد. محلول‌پاشی هورمون سیتوکینین باعث افزایش تعداد دانه و کاهش وزن دانه شد، ولی محلول‌پاشی هورمون اکسین باعث افزایش وزن دانه و عملکرد دانه گردید. بر اساس نتایج تجزیۀ‌مرکب حاصل از این آزمایش، در شرایط تنش خشکی، محلول‌پاشی هورمون‌های سیتوکینین و اکسین به‌ترتیب در مراحل هشت تا ده‌برگی و ظهور ابریشم به‌دلیل برقرای تعادل هورمونی مختل‌شده، تا حدود 20‌درصد مانع از افت عملکرد دانه در شرایط تنش زایشی شدند و به‌عنوان مراحل حساس در واکنش به‌این هورمون‌ها در شرایط تنش خشکی توصیه می‌شوند.