ارزیابی تحمل به یخ‌زدگی اکوتیپ‌های بارهنگ سرنیزه‌ای (plantago lanceolata l.) در شرایط کنترل‌شده

به‌منظور بررسی تحمل به یخ‌زدگی بارهنگ سرنیزه‌ای، آزمایشی به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار در دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد انجام شد. پنج اکوتیپ بارهنگ (بجنورد، کلات، مشهد، قاین و بیرجند) پس از سه ماه رشد و خوسرمایی در شرایط طبیعی در معرض هشت دمای یخ‌زدگی (صفر، 3-، 6-، 9-، 12-، 15-، 18- و 21- درجه سانتی‌گراد) قرار گرفتند. سپس گیاهان برای بازیافت به محیط گلخانه منتقل شدند. یک ماه بعد، بقاء و برخی از خصوصیات رشدی گیاهان با اندازه‌گیری صفاتی چون درصد بقاء، دمای پنجاه درصد کشندگی براساس درصد بقاء (lt50su)، تعداد برگ، سطح برگ، وزن خشک برگ و دمای کاهنده 50 درصد وزن خشک (rdmt50) مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج نشان داد که درصد بقای اکوتیپ مشهد بیشتر از چهار اکوتیپ دیگر و lt50su آن نیز 3/5 درجه سانتی‌گراد از اکوتیپ بیرجند کمتر بود. اثر متقابل اکوتیپ و دما بر درصد بقاء معنی‌دار بود و تنها اکوتیپ‌های مشهد و بجنورد در دمای 15- درجه سانتی‌گراد بقاء داشتند. با کاهش دما به کمتر از 12- درجه سانتی‌گراد، تعداد و سطح برگ گیاهان کاهش یافت. همچنین کاهش دما به کمتر از 6- درجه سانتی‌گراد وزن خشک گیاهان را به‌طور معنی‌داری کاهش داد. براساس شاخص rdmt50 اکوتیپ بجنورد متحمل‌ترین و اکوتیپ بیرجند حساس‌ترین اکوتیپ بودند. بین درصد بقاء، دمای پنجاه درصد کشندگی براساس درصد بقاء و rdmt50 همبستگی منفی و معنی‌داری (به‌ترتیب***97/0- =r و *53/0- =r) وجود داشت.