واکنش عملکرد اکوتیپ‌های سیاهدانه (Nigella sativa L.) به زمان های کاشت در شرایط مشهد

رشد و عملکرد گیاهان دارویی تحت تاثیر تاریخ کاشت، به عنوان یک عامل مدیریتی مهم، قرار می گیرد. به منظور مطالعه واکنش تعدادی از اکوتیپ‌های سیاهدانه به تاریخ کاشت مطلوب و تاخیری، آزمایشی در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد در سال زراعی 89- 1388 به اجرا در آمد. آزمایش به صورت کرت‌های خرد شده در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار اجرا شد. در این آزمایش تاریخ‌های کاشت به صورت فاکتور اصلی در چهار سطح (5 و 25 اسفند، 15 فروردین و 5 اردیبهشت) و اکوتیپ به عنوان فاکتور فرعی در چهار سطح (بیرجند، گناباد، نیشابور، سبزوار) در نظر گرفته شدند. نتایج نشان داد که اثر تاریخ کاشت بر تعداد فولیکول در بوته، تعداد دانه در فولیکول و وزن هزار دانه، عملکرد دانه، عملکرد زیستی و شاخص برداشت معنی‌دار بود، به طوری که بیشترین تعداد فولیکول در بوته، دانه در فولیکول، عملکرد زیستی و عملکرد دانه در تاریخ کاشت اول، بیشترین وزن هزار دانه در تاریخ کاشت چهارم و بیشترین شاخص برداشت در تاریخ کاشت سوم مشاهده شد. اثر اکوتیپ و اثر متقابل تاریخ کاشت x اکوتیپ نیز بر صفات اجزای عملکرد، عملکرد دانه و عملکرد زیستی و شاخص برداشت معنی‌دار بود و اکوتیپ‌های گناباد و نیشابور به ترتیب دارای بیشترین و کمترین مقدار بودند، به استثناء وزن هزار دانه که اکوتیپ نیشابور و گناباد به ترتیب بیشترین و کمترین مقدار را به خود اختصاص دادند. گیاهان کشت شده در تاریخ‌های کاشت 5 اسفند، 25 اسفند و 15 فروردین عملکرد بالایی را تولید کردند و کاشت تاخیری (5 اردیبهشت) به صورت معنی‌داری منجر به کاهش عملکرد دانه شد. همچنین در تاریخ کاشت تاخیری بیشترین عملکرد دانه متعلق به اکوتیپ بیرجند بود. دو اکوتیپ گناباد و بیرجند توانایی رشد و عملکرد بهتری در گستره تاریخ های کاشت نسبت به دو اکوتیپ دیگر داشتند.