ارزیابی عملکرد و اجزای عملکرد 43 لاین و اکوتیپ کنجد (Sesamum indicum L.) تحت شرایط آبیاری با آب شور

شوری آب و خاک در مناطق خشک و نیمه خشک رشد و عملکرد گیاهان زراعی از جمله کنجد را محدود می‌کند. بنابراین به منظور ارزیابی عملکرد و اجزای عملکرد 43 اکوتیپ و لاین کنجد تحت شرایط آبیاری با آب شور ( 2/5 دسی زیمنس بر متر) آزمایشی در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقات شوری قطب علمی گیاهان زراعی ویژه، دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد در سال1389 اجرا شد. نتایج نشان داد که تنها 25 اکوتیپ و لاین کنجد قادر به سبز شدن و تداوم رشد تا پایان مرحله رشد زایشی در شرایط این آزمایش بودند و بقیه در مراحل مختلف رشد از بین رفتند. تفاوت اکوتیپ‌ها از نظر عملکرد زیست توده، عملکرد دانه و اجزای عملکرد (تعداد کپسول در بوته، تعداد دانه در کپسول و وزن هزار دانه) معنی‌دار بود. بیشترین عملکرد زیست توده در اکوتیپ msc3 به مقدار 2/73 گرم در متر مربع مشاهده شد و در 24 درصد اکوتیپ ها مقدار این صفت بیشتر از 30 گرم در متر مربع بود و بیشترین عملکرد دانه نیز در اکوتیپ msc3 به میزان 7/24 گرم در متر مربع مشاهده شد. از نظر تعداد کپسول در بوته نیز تنوع قابل ملاحظه‌ای بین اکوتیپ‌های کنجد مشاهده شد، به طوری که گستره آن بین 2 تا 57 عدد متفاوت بود. نتایج ضرایب همبستگی نیز نشان داد که عملکرد دانه همبستگی مثبت و معنی‌داری با تعداد کپسول در بوته (**46/0 =r) و عملکرد زیستی (**94/0 = r) دارد. به نظر می‌رسد، جهت انتخاب اکوتیپ های متحمل به شوری، به گزینی بر اساس عملکرد دانه در شرایط مزرعه شاخص معتبری باشد. با وجود این، مطالعه بیشتر بر روی فرآیندهای رشدی و فیزیولوژیکی گیاه کنجد جهت تعیین میزان تحمل به شوری ضروری به نظر می رسد.