اثر تناوب بر پویایی مکانی علف‌های هرز شاه‌تره ایرانی (Fumaria vaillantti) و علف هفت‌بند (Polygonum aviculare)

به منظور ارزیابی اثر تناوب زراعی بر پویایی مکانی علف‌های هرز شاه تره ایرانی (vaillantti fumaria) و علف هفت بند (polygonum aviculare)، آزمایشی در سال زراعی 86-1385 در مزرعه نمونه آستانه قدس رضوی واقع در شرق مشهد اجرا شد. قطعات مورد آزمایش، تحت تناوب‌های یونجه- آیش- گندم، کلزا- آیش- گندم و گندم- آیش- گندم بودند. نمونه برداری از مزارع با استفاده از کوآدرات‌های 5/0×5/0 متر، به صورت نمونه برداری گسسته سیستماتیک در محل تلاقی شبکه نقاط مربعی 7 × 7 متر، در سه مرحله قبل از کنترل شیمیایی، بعد از کنترل شیمیایی و قبل از برداشت انجام و تراکم علف‌های هرز مورد مطالعه به تفکیک گونه ثبت شد. در هر سه تناوب بخصوص در مراحل دوم و سوم نمونه برداری شاه تره ایرانی و علف هفت بند جز گونه‌های غالب مزارع بودند. اما در مرحله اول نمونه برداری، گونه‌های غالب مزارع متفاوت بودند. در مرحله سوم نمونه برداری در هر سه مزرعه علف هفت بند، علف هرز غالب هر سه مزرعه بود و از اهمیت شاه تره ایرانی کاسته شد، زمستانه بودن شاه تره ایرانی و تابستانه بودن علف هفت بند می‌تواند دلیل این پدیده باشد. بررسی اجزای واریوگرام گونه‌های مورد مطالعه نشان داد که کمترین و بیشترین میزان اثر قطعه ای به ترتیب معادل 17/0 و 001/1 ، همچنین دامنه تاثیر نیز در محدوده ای بین 8/2 – 5/93 متر متغیر بود. اثر قطعه ای و دامنه تاثیر علف هفت بند در طی مراحل اول و دوم نمونه برداری در هر سه تناوب دارای روندی نزولی بود، در حالی که تغییرات اثر قطعه ای و دامنه تاثیر شاه تره ایرانی طی مراحل نمونه برداری بسته به نوع تناوب متفاوت بود. پس از کاربرد اجزای واریوگرام در فرایند کریجینگ نقشه‌های توزیع مکانی علف‌های هرز مورد مطالعه رسم شدند که توزیع لکه ای، و در امتداد جهت شخم را در بیشتر موارد نشان دادند. نتایج این آزمایش نشان داد که تناوب تاثیر معنی داری بر پویایی مکانی علف های هرز دارد که با آگاهی از این تاثیرات می‌توان در مدیرت علف های هرز موثرتر عمل کرد.