گزینش برای تحمل به یخ زدگی نخود (Cicer Arietinum L.) در شرایط این ویترو

تنش سرما، یکی از مهم ترین تنش های غیر زیستی است که رشد و تولید گیاهان را محدود می کند. لذا تحمل به سرما به‌عنوان یکی از عوامل ضروری جهت بقا در شرایط سخت زمستان ضروری است. این مطالعه با هدف بررسی تحمل به یخ زدگی گیاه نخود در شرایط کشت این ویترو به‌منظور دستیابی به روش به گزینی سریع و قابل اعتماد برای تحمل به یخ زدگی ژنوتیپ ها انجام شد. در این بررسی گیاهچه های حاصل از کشت ریزنمونه محور جنینی به همراه تک لپه سه ژنوتیپ نخود (mcc496، mcc763 و mcc798)، پس از اعمال خوسرمایی (دمای 4 درجه سانتی گراد به مدت 12 روز) به‌منظور اعمال تیمارهای یخ زدگی در معرض دماهای 4-، 6-، 8-، 10-، 12-، 14- و 16- درجه سانتی گراد قرار گرفتند. بقای گیاهچه ها و خسارت سرما پس از اتمام دوره بازیافت با ارزیابی مشاهده ای برآورد شد. اثر درجه حرارت های زیر صفر بر درصد خسارت گیاهچه ها معنی دار بود (05/0p?). با کاهش درجه حرارت، درصد خسارت در هر سه ژنوتیپ افزایش یافت، اما بین سه ژنوتیپ تفاوت معنی داری مشاهده نشد. همچنین بین سه ژنوتیپ از لحاظ درصد بقا، تفاوت معنی داری (05/0p?) وجود نداشت. اما در بین تیمارهای دمایی موردنظر اختلاف معنی داری (05/0p?) مشاهده شد. با کاهش درجه حرارت، درصد بقای گیاهان کاهش یافت؛ به‌طوری که در دمای 16- درجه سانتی گراد تمامی گیاهچه ها از بین رفتند. درجه حرارت کشنده برای 50 درصد نمونه ها ( lt50) بر اساس درصد خسارت و درصد بقا تعیین شد. در ژنوتیپ mcc763 وmcc798 دمای 15- درجه سانتی گراد و در ژنوتیپ mcc496، درجه حرارت 5/15- درجه سانتی گراد، بر اساس درصد خسارت گیاهچه ها، به‌عنوان lt50 در نظر گرفته شد. lt50 بر اساس درصد بقا، به ترتیب در سه ژنوتیپ mcc496، mcc763 و mcc798 برابر با 13-، 12- و 5/12- درجه سانتی گراد تخمین زده شد. بنابراین گزینش ارقام نخود در شرایط این ویترو می تواند راهبرد مناسبی برای ارزیابی تحمل به یخ زدگی ژنوتیپ ها باشد و جایگزین مناسبی برای روش های مزرعه ای است