اثر تاریخ کاشت بر عملکرد و خصوصیات کیفی ارقام چغندرقند (beta vulgaris l.) پاییزه در منطقه گنبد کاووس

یکی از سیاست‌های کلی کشاورزی در جهت افزایش عملکرد، تنظیم عوامل موثر بر تولید، از قبیل تاریخ کاشت است که بر طول دوره رشد رویشی و زایشی و تعادل بین آن‌ها و در نهایت، بر عملکرد کمّی و کیفی آن تاثیر می‌گذارد،. بنابراین هدف از این پژوهش، تعیین مناسب‌ترین تاریخ کاشت و سازگارترین رقم در منطقه گنبد به‌عنوان عوامل زراعی موثر در افزایش راندمان تولید شکر است. به‌منظور بررسی اثر تاریخ کاشت پاییزه چغندرقند (beta vulgaris l.) بر عملکرد آن، آزمایش اسپلیت‌پلات در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در چهار تکرار در ایستگاه تحقیقات کشاورزی گنبد کاووس طی دو سال زراعی 1401-1400 و 1402-1401 انجام شد. عامل اصلی تاریخ کاشت در پنج سطح (10 مهر، 25 مهر، 10 آبان، 25 آبان و 5 آذر) و عامل فرعی رقم در سه سطح (موناتونو، روزاگلد و sbsi 061) بود. نتایج پژوهش نشان داد که عملکرد تحت تاثیر تاریخ کاشت و رقم قرار گرفت. ارقام موناتونو و روزاگلد، بیشترین عملکرد را داشتند. میانگین‌های تیمارهای آزمایشی نشان داد که تمامی ارقام کشت‌شده، بیشترین عملکرد قند را در تاریخ کاشت اول و دوم داشتند. عملکرد ریشه در رقم رزاگلد در تاریخ کاشت اول، بیشترین مقدار (به‌میزان 130 تن در هکتار) و رقم 061 در تاریخ‌های کاشت چهارم و پنجم، کمترین مقدار (به‌میزان 36.25 تن در هکتار) بود. بالاترین مقدار عملکرد شکر سفید طی هر دو سال زراعی مورد مطالعه، در دو تاریخ کاشت اول در رقم رزاگلد (24.26 و 13.8 تن در هکتار) حاصل شد، درحالی‌که کمترین میزان شکر سفید در رقم 061 با مقادیر 5.74 و 5.50 تن در هکتار به‌دست آمد. در نهایت، براساس بررسی نتایج این آزمایش و تجزیه و تحلیل اطلاعات تغییرات صفات کیفی، کشت ارقام روزاگلد و موناتونو در دو تاریخ کاشت اول به‌منظور دستیابی به حداکثر عملکرد قند در واحد سطح به چغندرکاران شرق استان گلستان توصیه می‌شود.

the effect of sowing date on yield and quality characteristics of autumn sugar beet (beta vulgaris l.) cultivars in gonbad kavous

introductionin many countries of the world, sugar production is one of the essential aspects of their agricultural economy, and in the meantime, the sugar beet plant, which is cultivated exclusively as a source of sucrose, plays an important role. in recent years, many studies have been conducted in iran on various aspects of crop, breed, quality and other agricultural characteristics of autumn sugar beet. the results of this research confirm that sugar beet can be introduced as an important and effective autumn crop in the susceptible periodic system. one of the important factors in sugar beet root production is the sowing date, which affects the duration of the vegetative and reproductive growth period and the balance between them, and ultimately affects its quantitative and qualitative yield, so one of the general policies of the agricultural sector is to increase the production of this product. several factors affect the formation of sugar beet yield. one of them is the bolting phenomenon. flower formation is a phenomenon that in the sugar beet plant, it is known as bolting. in bolting root yield and root quality of flowering plants are reduced. the cultivars differ in bolting response. the genotype is important factor in occurrence of the bolting phenomenon. also, bolting rate between sowing dates is different.materials and methodsthe aim of the present study was to investigate the quality and strength changes in the sugar beet in order to assess effect of different sowing dates and cultivars on sugar and root yield. to investigate the effect of planting date on yield, a field trial was conducted during 2021-2022 in gonbad kavous. the experiment followed a split-plot arrangement with three cultivars and three replications- iran. the experimental treatments were sowing dates and cultivars. sowing date was the main factor and varied as follows: 4 october (d1), 18 october (d2), 3 november (d3), 19 november (d4), and 1 december (d5) and cultivars: monatunno (c1), rosagold (c2), 061 (c3) as sub-plot was considered. the origin of cultivars monatunno, rosagold and sbsi 061 is kuhn co, hilleshog and sbsi, respectively, also all cultivars are monogerm and bolting resistance with high yield potential. in analysis of traits first, the data were tested for normal distribution and variance homogeneity. a variance uniformity test was performed using the bartlett’s test (arsham and lovric, 2011). statistical analysis was carried out with statistical analysis software (sas institute inc., version 9.4). the means were compared with least significant difference test at the 5% level. correlation test and biplot analysis performed with xlstat. ver. 2016.results and discussionthe results of the research showed that the yield was affected by the planting date and variety. monatono and rosagold cultivars had the highest sugar yield on the first and second planting dates, because timely cultivation by absorbing maximum solar radiation leads to an increase in yield.conclusioncomparison of the experimental treatment averages revealed that all cultivars achieved the highest sugar yield on the first and second planting dates. timely planting optimizes the vegetative and reproductive growth periods, allowing maximum sunlight absorption, which in turn enhances root and sugar yield. based on the findings and the analysis of quality trait changes, it is recommended that beet growers in golestan province cultivate the rosagold and monatuno cultivars during the first two planting dates to achieve maximum sugar yield per unit area.